„Byłem chory, a odwiedziliście mnie”

15 lutego mija pięćdziesiąta rocznica śmierci ks. Michała Rękasa – założyciela i pierwszego duszpasterza Apostolstwa Chorych w Polsce. Przypomnijmy sobie choć niektóre fakty z Jego bogatej biografii.

Miejscem urodzenia tego kapłana były tereny dziś już nie wchodzące w skład państwa polskiego, urodził się bowiem w 1895 r.  we wsi Łany Polskie w woj. tarnopolskim. Maturę zdał w 1914 r. w Gimnazjum Klasycznym we Lwowie. Dalszą naukę uniemożliwiła mu na jakiś czas choroba, ale już po upływie roku wstąpił do Seminarium Duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął w 1919 r.  Od początku był kapłanem odznaczającym się dużą gorliwością duszpasterską. Duszpasterzował jako wikary i katecheta, pełnił także funkcję kapelana w szpitalu zakaźnym w Złoczowej. Najprawdopodobniej już ta służba uwrażliwiła go na potrzeby ludzi chorych, wyrwanych przez chorobę z kręgu codziennych spraw, pozbawionych bliskości krewnych. Od 1921 r. był wikariuszem Bazyliki katedralnej we Lwowie i pełnił funkcję wykładowcy religii w żeńskim Gimnazjum im. Słowackiego we Lwowie. Następnie został prefektem Arcybiskupiego Seminarium Duchownego. Dopiero rok 1926 znów zbliżył go do chorych, przyszło mu bowiem ponownie pełnić obowiązki kapelana szpitalnego, tym razem w Rodaczycach. W tym samym roku, w wyniku ogłoszonego konkursu, został kapelanem Krajowego Zakładu dla Umysłowo Chorych w Kulparkowie. Zarówno tam, jak i będąc redaktorem „Gazety Kościelnej” zdobywał cenne doświadczenia, które zaowocowały w jego późniejszym dziele.

Od 1928 r. wraz z grupą chorych związanych z francuskim sekretariatem zapoczątkowanego w Holandii Apostolstwa Chorych, podjął starania, aby „przeszczepić” duchowość tej wspólnoty na polski grunt. Uwieńczeniem Jego starań było erygowanie w 1930 r. Krajowego Sekretariatu Apostolstwa Chorych z siedzibą we Lwowie.  Ksiądz Rękas uważał, że należy wykorzystać wszelkie dostępne środki i narzędzia, aby propagować ideę Apostolstwa Chorych wszędzie, gdzie to mozliwe. Zaczął wydawać miesięcznik pod tytułem „Apostolstwo Chorych”, stanowiący rodzaj listu adresowanego do chorych i niepełnosprawnych. Miesięcznik ów Ksiądz Michał traktował jako formę odwiedzin w domu chorego człowieka, który nierzadko czuł się również samotny i opuszczony. 5 lipca 1931 r. poprowadził też pierwszą audycję dla chorych, którą od 1933 r. transmitowano przez radio na terenie całej Polski. Audycja ta, pt. „Kwadrans dla chorych”, nadawana była nieprzerwanie w każdą sobotę aż do wybuchu II wojny światowej. W 1934 r. wprowadził do Radia koncert życzeń, a uzyskiwane w ten sposób ofiary pieniężne przeznaczał na cele Apostolstwa Chorych.

Niestety, wybuch II wojny światowej przerwał tak pięknie rozwijające  się dzieło. Ksiądz Michał nie zapomniał jednak o chorych. W okresie II wojny światowej duszpasterzował w parafii św. Łazarza we Lwowie, ale równocześnie organizował pomoc dla chorych i ubogich.

Po zakończeniu II wojny światowej Sekretariat należało przenieść ze Lwowa na terytorium Polski w jej nowych granicach państwowych. Ks. Rękas zwrócił się więc z prośbą o przyjęcie sekretariatu Apostolstwa Chorych do biskupów większych miast, gdzie działały radiostacje, co ułatwiłoby kontynuowanie nadawania audycji dla chorych. Odpowiedzi z Krakowa i Poznania – ze względu na brak odpowiednich pomieszczeń – były odmowne. Biskup Stanisław Adamski z Katowic, jako pierwszy odpowiedział pozytywnie. Obiecał przydzielenie w lokalach Kurii pomieszczeń na biura dla Sekretariatu Apostolstwa Chorych oraz mieszkanie dla jego sekretarza.

Po wojnie pierwszy miesięczny list do chorych ukazał się we wrześniu 1946 r. w nakładzie 10 000 egzemplarzy, w stosunkowo niewielkiej objętości - 8 stron formatu A5. Dużym utrudnieniem w wydawaniu miesięcznika był problem z papierem i ograniczenia cenzury państwowej, która pozwalała drukować jedynie artykuły dotyczące szpitalnictwa i lecznictwa. 29 września 1946 r., dzięki staraniom Księdza Rękasa wznowiono także tak popularne przed wojną audycje radiowe dla chorych. Miało to miejsce podczas otwarcia i poświęcenia nowej rozgłośni radiowej w Gliwicach. Uroczystości tej przewodniczył biskup Stanisław Adamski. Ks. Michał Rękas wygłosił wówczas kazanie o stanowisku katolików wobec radiofonii. Słuchacze audycji ks. Rękasa wspominają, że były one bardzo pożyteczne, gdyż Ksiądz Michał omawiał w nich sprawy cierpienia i choroby, ale także uczył godzenia się z wolą Bożą i podnosił chorych na duchu. Przeciwny był wszelkiemu cierpiętnictwu, pragnął tylko, aby chorzy mogli swoją chorobę czy niepełnosprawność przeżywać w zjednoczeniu z krzyżem Chrystusa. Na antenie radia apelował też o pomoc materialną dla chorych z przeznaczeniem na lekarstwa, żywność, protezy, odzież czy pościel. Niestety, ówczesne władze państwowe już w czerwcu 1947 roku zlikwidowały audycję .

Założyciel Apostolstwa Chorych w Polsce zasłynął nie tylko jako kapłan bardzo oddany chorym, ale również jako pełen męstwa człowiek. Kiedy w 1953 r., po śmierci Stalina, zażądano od niego, aby jeden numer „Apostolstwa Chorych” poświęcił jego pamięci, ks. Rękas nie wyraził na to zgody. Jego odmowę poczytano niemal jako zdradę polskiej racji stanu. Przez pół roku „Apostolstwo Chorych” nie ukazywało się. Grożono nawet jego likwidacją.

Ksiądz Michał Rękas marzył o nowych metodach pracy duszpasterskiej. Był jednym z pierwszych, którzy proponowali odprawianie Mszy Świętych w domach chorych, co wiele lat później stało się faktem. Uważał również, że Sakramentu Chorych nie powinno się nazywać Ostatnim Namaszczeniem, gdyż taka nazwa nie wskazuje na płynące z niego dobrodziejstwa. Rozważał także powstanie zakonu chorych, a to jego marzenie poniekąd zrealizowało się w Bractwie Dominikańskim – Rodzinie Matki Bożej Bolesnej.

Ksiądz Michał Rękas pełnił swą posługę w Apostolstwie Chorych aż do samej śmierci, z czasem coraz bardziej doświadczając ciężaru krzyża i realizując we własnym życiu zasady przynależności do Apostolstwa Chorych. Zmarł 15 lutego 1964 roku a pochowany został na katowickim cmentarzu przy ul. Francuskiej, w pobliżu szpitala, gdzie przez wiele lat codziennie odwiedzał chorych, niosąc im pokrzepienie i duchową pomoc. Chyba dlatego na płycie przykrywającej jego grób wyryto słowa do dziś przyciągające uwagę przechodniów: „Byłem chory, a odwiedziliście mnie”. Te słowa przypominają im oraz nam wszystkim o samarytańskiej posłudze, jaką powinniśmy pełnić wobec naszych cierpiących braci i sióstr, widząc w nich ukrzyżowanego Chrystusa, posłudze, która jest formą „oddawania życia za braci”.

Niech Msza Święta odprawiana 15 lutego o godz. 14.30  w katowickim kościele p.w. Matki Boskiej Piekarskiej na osiedlu Tysiąclecie Górne, będzie wyrazem wdzięczności Bogu za owocne życie tego wielkiego Przyjaciela i Dobroczyńcy ludzi niosących z Chrystusem krzyż choroby i cierpienia.

Dajmund Danuta, Autorzy tekstów, Najnowsze