Pielęgniarka i położna a „klauzula sumienia”

Pan   RADOSŁAW SKIBA
DYREKTOR
Specjalistycznego Szpitala PRO-FAMILIA
ul. Witolda 6B 35-001 Rzeszów

Panie Dyrektorze,

Zwracamy się do Pana w dniach, kiedy w Polsce i na całym świecie jest uroczyście obchodzony Dzień Pielęgniarki i Położnej. Wszyscy nam w tym Dniu dobrze życzą, pracodawcy nagradzają – Pan zapewne też.

Pragniemy więc zapytać, dlaczego uniemożliwia Pan zatrudnionym w Pańskim szpitalu położnym należyte wykonywanie ich pracy – dlaczego Pan i zatrudnieni w PRO-FAMILIA lekarze nie uwzględnili zgłoszonego przez koleżanki sprzeciwu sumienia wobec dokonywanych w tym szpitalu aborcji? Czy Państwo nie zdajecie sobie sprawy z tego, że jest to niezgodne z obowiązującym prawem? Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z 15 lipca 2011 r. w p. 2 art. 12 mówi: „Pielęgniarka i położna mogą odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz wykonania innego świadczenia zdrowotnego niezgodnego z ich sumieniem lub z zakresem posiadanych kwalifikacji, podając niezwłocznie przyczynę odmowy przełożonemu lub osobie zlecającej”. Również obowiązujący nas Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej w rozdz. II p. 6 mówi: „Pielęgniarka/Położna ma prawo odmówić uczestnictwa w zabiegach i eksperymentach medycznych, które są sprzeczne z uznawanymi przez nią normami etycznymi”.

Klauzula sumienia opiera się także na prawach obowiązujących w całej Unii Europejskiej. Ratyfikowana przez Polskę Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 13 grudnia 2007 r. w art. 3 p. 2. b zakazuje „praktyk eugenicznych, w szczególności tych, których celem jest selekcja osób”. Natomiast Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1763 z 7 października 2010 r. Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach zgodnej z prawem opieki medycznej, w § 1 głosi: „Żadna osoba, szpital ani instytucja nie mogą być zmuszone, pociągnięte do odpowiedzialności ani dyskryminowane w żaden sposób z powodu odmowy wykonania, udzielania wsparcia, pomocy ani skierowania do aborcji, przeprowadzenia ludzkiego poronienia, eutanazji lub jakichkolwiek działań, które mogłyby spowodować śmierć płodu lub zarodka ludzkiego z jakiegokolwiek powodu”.

Bardzo wnikliwie i przystępnie analizuje problemy związane z klauzulą sumienia dr hab. Oktawian Nawrot z Katedry Teorii i Filozofii Państwa i Prawa Uniwersytetu Gdańskiego w artykule „Sumienie lekarza a prawa człowieka w świetle standardów Rady Europy” opublikowanym w „Medycynie Praktycznej” 2014/01. Pisze on m. in. „W państwie prawa każdy człowiek ma i musi mieć prawo do autonomicznego wyboru celów, które pragnie realizować… Każdy człowiek ma również prawo do uzewnętrzniania swoich przekonań, dawania świadectwa swojej wierze, wyrażania opinii i ocen, a także odstępowania od działań sprzecznych z uznawanym systemem wartości. Arbitralne ograniczanie wspomnianej autonomii w istocie stanowiłoby zamach zarówno na jednostkę i przysługującą jej godność, jak i na państwo prawa. (...) W świetle powyższego obowiązkiem państwa jest zarazem stworzenie systemu gwarancji pracownikowi medycznemu (lekarzowi, pielęgniarce itd.) zachowania jego wewnętrznej autonomii, a pacjentowi – realizację określonego świadczenia zdrowotnego. (...) ...w świetle art. 9 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pracownik medyczny dysponuje prawem do odmowy wykonania świadczenia naruszającego wyznawany przez niego system wartości - tzw. Prawo do sprzeciwu sumienia lub klauzula sumienia”.

Pytaniem równie ważnym, jak postawione na początku pytanie o przyczynę nieuwzględniania klauzuli sumienia jest następne: dlaczego żąda Pan od naszej koleżanki położnej Agaty Rejman odszkodowania za przekazanie w czasie konferencji prasowej informacji o dokonywaniu w kierowanym przez Pana szpitalu aborcji, inaczej „przedwczesnego ukończenia ciąży”– czyli po prostu zabicia nienarodzonego dziecka?

Przekazywanie posiadanych informacji jest niezbywalnym prawem człowieka. Tutaj znowu  naruszone zostaje obowiązujące w całej Unii Europejskiej (czyli także w Polsce) prawo. Europejska Konwencja Praw Człowieka w art. 10 stanowi, że „Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii - prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji bez ingerencji władz publicznych...”. Natomiast Powszechna Deklaracja Praw Człowieka w art. 19 mówi, że „Każdy człowiek ma prawo wolności opinii i wyrażania jej; prawo to obejmuje swobodę posiadania niezależnej opinii, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na granice”.

Okazuje się, że w XXI w., w demokratycznym kraju – w Rzeczypospolitej Polskiej nie są respektowane prawa osób kierujących się własnymi przekonaniami (w tym przypadku katolików), które chcą postępować zgodnie ze swoją wiarą i przekonaniem, że człowiek jest człowiekiem od poczęcia, że ma prawo urodzić się i żyć, a aborcja dokonana z jakiegokolwiek powodu jest zabójstwem.

Publiczne nazwanie rzeczy po imieniu ma być ukarane. Osoba, która miała odwagę dać świadectwo swojej wiary i zgodnie z prawdą przedstawiła przebieg „przedwczesnego ukończenia ciąży” zostaje oskarżona o „naruszenie dobrego imienia szpitala” i żąda się od finansowego odszkodowania.

Przedstawione w naszym liście działania dyrekcji szpitala PRO-FAMILIA są ewidentnym łamaniem prawa obowiązującego w Polsce i łamaniem podstawowych praw człowieka.

Jako członkowie Katolickiego Stowarzyszenia Pielęgniarek i Położnych Polskich kategorycznie protestujemy przeciwko prześladowaniu ludzi, którzy żyją zgodnie z tym o wierzą. Nie oczekujemy wyjaśnień, ale konkretnych działań, to jest respektowania klauzuli sumienia wobec wszystkich pracowników szpitala; uczciwego informowania innych o przebiegu ciąży u kobiet poddawanych zabiegom „usunięcia martwego płodu” (do czego położne mają prawo – vide Kodeks Etyki rozdz. II p. 3) oraz oczywiście wycofania pozwu wobec położnej Agaty Rejman.

Krystyna Starosta
Prezes Katolickiego Stowarzyszenia Pielegniarek i Połoznych Polskich