Modlitwa za zmarłych

By uzyskać odpust za zmarłych, należy w dniach 1-8 listopada nawiedzić pobożnie cmentarz i modlić się za dusze zmarłych, przy zachowaniu stałych warunków odpustu: stanu łaski uświęcającej, przyjętej w danym dniu Komunii św., wolności od przywiązania do grzechu i modlitwy w intencjach Ojca Świętego (np. „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario”). W samym dniu 2 listopada – przy zachowaniu tych samych warunków – również można uzyskać odpust za zmarłych związany z nawiedzeniem kościoła lub publicznej kaplicy i odmówieniem w nich modlitwy „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”.

Codzienne dzieła odpustowe

Nie wszystkim jednak wiadomo, że odpust zupełny możemy zyskiwać codziennie. Kościół podaje nam pięć dzieł odpustowych, które umożliwiają nam zyskanie odpustu zupełnego każdego dnia:
- czytanie i rozważanie przynajmniej przez pół godziny dowolnego fragmentu Pisma św.;
- odmówienie jednej części Różańca św., wspólnie z kimś w dowolnym miejscu. Jeżeli odmawiam tę modlitwę różańcową sam to dla zyskania odpustu zupełnego muszę go odmówić przed Najświętszym Sakramentem tzn. w kościele, kaplicy gdzie znajduje się tabernakulum z Najświętszym Sakramentem;
- odmówienie koronki do Miłosierdzia Bożego przed Najświętszym Sakramentem . Warunkiem tutaj jest tak jak przy modlitwie różańcowej odmawianej samemu, obecność Najświętszego Sakramentu w tabernakulum w kościele lub kaplicy. Najświętszy Sakrament nie musi być wystawiony, wystarczy sama obecność w tabernakulum;
- adoracja Najświętszego Sakramentu przynajmniej przez pół godziny w kościele lub kaplicy;
- odprawienie Drogi Krzyżowej w kościele, kaplicy lub na kalwarii, także przy stacjach drogi krzyżowej erygowanej, poświęconej. Dla zyskania odpustu można tutaj samemu przejść przez wszystkie stacje. Dla osoby chorej przykutej do łóżka dziełem odpustowym może być tutaj rozważanie przynajmniej przez pół godziny Męki Pańskiej.

Czym jest odpust?

Odpust to w teologii katolickiej pojęcie oznaczające darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy, które zostały odpuszczone co do winy. Odpust może być zupełny, jeśli jest darowaniem całej, przewidzianej przez Boga kary lub cząstkowy – jeśli jest tej kary zmniejszeniem. Może być udzielony żyjącym lub zmarłym i dotyczy wyłącznie chrześcijan.

Darowanie kary otrzymuje się za pośrednictwem Kościoła, który mocą udzielonej mu przez Chrystusa władzy związywania i rozwiązywania działa na rzecz chrześcijanina i otwiera mu skarbiec zasług Chrystusa i świętych, by otrzymać od Ojca miłosierdzia darowanie kar doczesnych, jakie należą się za grzechy. W ten sposób Kościół chce nie tylko przyjść z pomocą chrześcijaninowi, lecz także pobudzić go do czynów pobożności, pokuty i miłości.(KKK 1478)

Ponieważ wierni zmarli, poddani oczyszczeniu, także są członkami tej samej komunii świętych, możemy pomóc im, między innymi, uzyskując za nich odpusty, by zostali uwolnieni od kar doczesnych, na które zasłużyli swoimi grzechami.(KKK 1479)

Pięć warunków zyskania odpustu zupełnego

Żeby zyskać odpust zupełny, trzeba spełnić pięć warunków. Kolejność spełnienia tych warunków nie jest ważna. Najważniejsze jest, by przez cały ten czas (dzień) być w stanie łaski uświęcającej.

1. Stan łaski uświęcającej – spowiedź św. sakramentalna; jedna spowiedź wystarczy dla uzyskania kilku czy nawet kilkunastu odpustów, warunkiem jest by zawsze, za każdym razem być w stanie łaski uświęcającej.
2. Wolność od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu nawet powszedniego. Chodzi tutaj o samo przywiązanie, o radykalne zerwanie z jakąkolwiek sposobnością, o której wiemy, że może prowadzić nas do grzechu, nawet lekkiego; odrzucenie przywiązania do naszych słabości, złych skłonności, nałogów itp. W tym dniu powinniśmy prosić Pana Boga żeby dał nam siłę, aby mogliśmy przezwyciężyć wszystkie te nasze słabości, które mogą nas zniewalać.
3. Komunia św. – warunkiem jest przystąpienie tego dnia do Komunii św.; w przypadku osób chorych, które nie mają możliwości przyjęcia Komunii św. sakramentalnej, wystarczy Komunia duchowa.
4. Dzieło odpustowe, czyn odpustowy.
5. Modlitwa w intencjach Ojca św. – jest to modlitwa, która wspiera intencje Ojca św., które nosi w swoim sercu; wystarczy tutaj odmówić modlitwę „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario” lub jakąkolwiek inną modlitwę w tych intencjach.

Odpust możemy ofiarować za siebie lub za dowolną osobę zmarłą, lub też wielu zmarłych, dusze w czyśćcu cierpiące. Nie można ofiarować odpustu za drugiego człowieka. Nie można jednocześnie ofiarować odpustu zupełnego za siebie i za zmarłych. Odpust zupełny mogę zyskać tylko raz w ciągu dnia. Odpustów cząstkowych mogę zyskać wiele w ciągu dnia.

Odpust zupełny

Dzieła obdarzone odpustem zupełnym:

1. Adoracja Najświętszego sakramentu trwająca przynajmniej pół godziny.
2. Pobożne przyjęcie – choćby tylko przez radio – Błogosławieństwa Papieskiego udzielanego Miastu i Światu.
3. Nawiedzenie cmentarza w dniach od 1 do 8 listopada połączone z modlitwą za zmarłych – choćby tylko w myśli za zmarłych (odpust ten może być ofiarowany tylko za dusze w czyśćcu cierpiące); w pozostałe dni roku – odpust cząstkowy.
4. Pobożny udział w obrzędzie liturgicznym w Wielki Piątek i ucałowanie krzyża.
5. Udział w ćwiczeniach duchowych trwających przynajmniej przez trzy dni.
6. Publiczne odmówienie Aktu Wynagrodzenia w uroczystość Najświętszego Serca Jezusowego.
7. Publiczne odmówienie Aktu poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi w uroczystość Chrystusa Króla.
8. W uroczystość św. Apostołów Piotra i Pawła, każdy, kto pobożnie używa przedmiotu religijnego (krzyża, różańca, szkaplerzna, medalika) poświęconego przez Papieża lub Biskupa i w tym dniu odmówi Wyznanie Wiary.
9. Wysłuchanie w czasie misji kilku kazań i udział w uroczystym ich zakończeniu.
10. Przystąpienie po raz pierwszy do Komunii św. lub udział w takiej pobożnej ceremonii.
11. Odprawienie pierwszej Mszy św. lub pobożne uczestnictwo w niej.
12. Odmówienie różańca w kościele, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej (należy odmówić przynajmniej jedną część, jednakże pięć dziesiątek w sposób ciągły, z modlitwą ustną należy połączyć pobożne rozważanie tajemnic, w publicznym odmawianiu tajemnice winne być zapowiadane zgodnie z zatwierdzoną miejscową praktyką, w odmawianiu prywatnym wystarczy, że wierny łączy z modlitwą ustną rozważanie tajemnic).
13. Odnowienie przez kapłana w 25-, 50-, 60-lecie święceń kapłańskich postanowienia wiernego wypełniania obowiązków swojego powołania, uczestniczenie w Mszy św. jubileuszowej.
14. Czytanie i rozważanie Pisma św. z szacunkiem należnym słowu Bożemu, przynajmniej przez pół godziny.
15. Nawiedzenie kościoła, w którym trwa Synod diecezjalny i odmówienie tam „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”.
16. Odmówienie w sposób uroczysty hymnu „Przed tak wielkim Sakramentem” w Wielki Czwartek.
17. Odmówienie w sposób uroczysty hymnu „Przed tak wielkim Sakramentem” w uroczystość Bożego Ciała.
18. Publiczne odmówienie hymnu: „Ciebie Boże, wielbimy” w ostatnim dniu roku.
19. Publiczne odmówienie hymnu „Przybądź, Duchu Stworzycielu” w Nowy Rok i w Zesłanie Ducha Świętego.
20. Pobożne odprawienie Drogi Krzyżowej (przed stacjami prawnie irygowanymi, połączone z rozważaniem Męki i Śmierci Chrystusa i przechodzeniem od stacji do stacji; w publicznym odprawianiu wystarczy przechodzenie prowadzącego).
21. Pobożne nawiedzenie kościoła w święto tytułu i dnia 2 sierpnia (odpust Porcjunkuli) i odmówienie „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”.
22. Pobożne nawiedzenie kościoła lub ołtarza w dniu jego konsekracji i odmówienie „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”.
23. Pobożne nawiedzenie kościoła w Dniu Zadusznym i odmówienie „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga” (odpust ten może być ofiarowany tylko za dusze w czyśćcu cierpiące).
24. Pobożne nawiedzenie kościoła lub kaplicy zakonnej w święta Założyciela i odmówienie „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”.
25. Udział w czynności świętej, której przewodniczy wizytator w czasie odbywania wizytacji pasterskiej.
26. Odnowienie przyrzeczeń chrztu św. w czasie nabożeństwa Wigilii Paschalnej lub w rocznicę swego chrztu.
27. Pobożne nawiedzenie jednej z czterech patriarchalnych bazylik rzymskich i odmówienie tam „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga” w święto tytułu, jakiekolwiek święto nakazane, raz w roku w innym dniu wybranym przez wiernego.
28. Udział w świętych czynnościach sprawowanych w kościołach stacyjnych w Rzymie w określonych dniach roku zaznaczonych w Mszale Rzymskim.
29. Odmówienie modlitwy: „Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu” – po Komunii św. przed obrazem Jezusa Chrystusa w każdy piątek Wielkiego Postu i w Wielki Piątek; w pozostałe dni roku – odpust cząstkowy.
30. Posługiwanie się przedmiotami pobożności (krucyfiksem, krzyżem, szkaplerzem, medalikiem), jeżeli są pobłogosławione przez Papieża, ewentualnie przez biskupa, jeśli w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła, odmówimy wyznanie wiary (jakąkolwiek formułę); natomiast posługując się tymi przedmiotami pobłogosławionymi przez kapłana lub diakona – odpust cząstkowy.
31. W momencie śmierci, o ile nie ma kapłana, który udzieliłby sakramentów i błogosławieństwa papieskiego, można odmówić jakąkolwiek modlitwę, o ile wierny miał za życia zwyczaj odmawiania jakichkolwiek modlitw (w tym wypadku wymieniony warunek zastępuje trzy zwyczajne warunki uzyskania odpustu zupełnego), dla uzyskania tego odpustu chwalebną rzeczą jest posługiwać się krucyfiksem lub krzyżem.

Ponadto dla Polski zostały zatwierdzone także dodatkowe odpusty zupełne:

32. Udział w nabożeństwie Gorzkich Żalów jeden raz w Wielkim Poście w jakimkolwiek kościele na terenie Polski.
33. Nawiedzenie dowolnej bazyliki mniejszej w następujące dni:
- w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
- w święto tytułu,
- w dniu 2 sierpnia (odpust Porcjunkuli),
- jeden raz w ciągu roku w dniu określonym według uznania.
34. Odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu Eucharystii, publicznie wystawionego lub też przechowywanego w tabernakulum.

Odpusty cząstkowe

Są trzy ogólne warunki uzyskania odpustu cząstkowego:

1. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeśli w czasie spełniania swoich obowiązków i w trudach życia wznosi myśli do Boga z pokorą i ufnością, dodając w myśli jakiś akt strzelisty, np. „Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami”.
2. Jeśli wierny powodowany motywem wiary przyjdzie z pomocą potrzebującym współbraciom, pomagając im osobiście lub dzieląc się z nimi swoimi dobrami, uzyskuje odpust cząstkowy.
3. Gdy wierny w intencji umartwiania się, odmówi sobie czegoś godziwego, a przyjemnego dla siebie, uzyskuje odpust cząstkowy. Warunek ten ma zachęcić wiernych do praktykowania dobrowolnych umartwień.

Odpust cząstkowy jest związany z odmówieniem wielu znanych modlitw i można go uzyskać wielokrotnie w ciągu dnia:

1. Odmówienie modlitwy: czynności nasze... (Mszał Rzymski: kolekta z czwartku po Popielcu).
2. Odmówienie aktów cnót teologicznych i żalu za grzechy.
3. Odmówienie hymnu: Uwielbiam Cię nabożnie (Adoro Te, devote).
4. Odmówienie przed zebraniami modlitwy: Stajemy wobec Ciebie, Panie.
5. Odmówienie modlitwy: Do Ciebie, Święty Józefie.
6. Odmówienie modlitwy: Dzięki Ci składamy, Wszechmogący Boże, za wszystkie dobrodziejstwa Twoje. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen.
7. Odmówienie modlitwy: Aniele Boży, stróżu mój.
8. Odmówienie modlitwy: Anioł Pański, w okresie wielkanocnym Królowo nieba.
9. Odmówienie hymnu Duszo Chrystusowa, uświęć mnie.
10. Nawiedzenie cmentarza starochrześcijańskiego, czyli katakumb.
11. Odmówienie Składu Apostolskiego (pacierzowe wyznanie wiary) lub Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego (Credo – wyznanie wiary).
12. Akt komunii duchowej, wzbudzony przy pomocy jakiejkolwiek pobożnej formuły.
13. Odmówienie Jutrzni lub Nieszporów żałobnych.
14. Udział w nauczaniu lub uczenie się samemu nauki chrześcijańskiej.
15. Odmówienie Psalmu 130: Z głębokości wołam do Ciebie.
16. Odmówienie modlitwy: Panie, Boże wszechmogący... (Liturgia Godzin: poniedziałek, II tydzień, Jutrznia).
17. Odmówienie modlitwy: Wysłuchaj nas, Panie Święty, Ojcze wszechmogący, wieczny Panie, i racz zesłać z nieba świętego Anioła Swego, aby strzegł, osłaniał, nawiedzał i bronił wszystkich mieszkańców tego domu. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
18. Odmówienie litanii: do Najświętszego Imienia Jezus, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, Loretańska do Najświętszej Maryi Panny, do świętego Józefa, do Wszystkich Świętych.
19. Odmówienie kantyku: Magnificat.
20. Odmówienie modlitwy: Maryjo, Matko łaski, Matko miłosierdzia, broń nas od wroga i przyjmij w godzinę śmierci.
21. Odmówienie modlitwy: Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo (modlitwa św. Bernarda).
22. Odmówienie Psalmu 51: Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości.
23. Uczestnictwo w publicznie odprawianej nowennie przed Bożym Narodzeniem, Zesłaniem Ducha Świętego i Niepokalanym Poczęciem.
24. Odmówienie Małych oficjów: o Męce Pańskiej, o Najświętszym Sercu pana Jezusa, o Matce Bożej, o Niepokalanym Poczęciu, o św. Józefie.
25. Odmówienie zatwierdzonej przez władzę kościelną modlitwy o powołania kapłańskie i zakonne.
26. Odprawienie modlitwy myślnej (rozmyślania).
27. Odmówienie modlitwy za Papieża: Wezwanie;: módlmy się za Papieża naszego...; odpowiedź: Niech go Pan strzeże, zachowa przy życiu, darzy szczęściem na ziemi, i broni przed nieprzyjaciółmi.
28. Odmówienie modlitwy: O święta uczto.
29. Słuchanie przepowiadanego Słowa Bożego (kazania).
30. Odmówienie: Modlitwy o jedność Kościoła.
31. Uczestnictwo w miesięcznym dniu skupienia.
32. Odmówienie modlitwy: Wieczny odpoczynek.
33. Odmówienie modlitwy: Racz, Panie nagrodzić życiem wiecznym wszystkich, którzy nam dobrze czynią dla imienia Twego.
34. Odmówienie: Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia.
35. Odmówienie: Święta Maryjo, przybądź z pomocą biednym.
36. Odmówienie modlitwy: Święci Apostołowie Piotrze i Pawle.
37. Pobożne przeżegnanie się i wypowiedzenie słów: W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen.
38. Odmówienie modlitwy: Pod Twoją obronę uciekamy się, święta Boża Rodzicielko.
39. Odmówienie modlitwy: Przyjdź, Duchu Święty, napełnij serca wiernych Twoich i ogień miłości w nich zapal.
40. Odmówienie modlitwy: Nawiedź ten dom (Liturgia Godzin: Kompleta po Nieszporach uroczystości).

Autorzy tekstów, S. Aleksandra, Najnowsze