O niesprawiedliwości, żalu i nadziei
Z Księgi Psalmów. Czy Bóg bierze człowieka w obronę? Proszę o otwarcie Pisma świętego na Psalmie 35.
zdjęcie: www.pixabay.com
2019-09-04
Psalm 35 jest błaganiem (lamentacją indywidualną) niewinnego psalmisty, który przez byłych przyjaciół został prawdopodobnie postawiony przed sądem lub publicznie o coś posądzony. Wysunięto przeciw niemu fałszywe oskarżenie. Orant odwołuje się do Boga – najwyższego Sędziego, aby przywrócił naruszoną sprawiedliwość.
W utworze wyróżniamy trzy zasadnicze części: pierwsza (wersy 1-10) zawiera prośbę o Bożą interwencję; druga (wersy 11-18) wyraża ból i żal psalmisty wobec tych, którzy go dręczą; trzecia (wersy 19-28) niesie wołanie o sprawiedliwość oraz obietnicę wychwalania Boga. Psalm jest przypisany Dawidowi (wers 1a). Jeśli jest to informacja historyczna, to można umiejscowić powstanie tego utworu w okresie prześladowań Dawida przez króla Saula i jego zwolenników (zob. 1 Sm 24, 10-16).
Już w pierwszych wersach (1b-3) psalmista zwraca się do Jahwe, prosząc Go o pomoc. Postrzega Boga jako sprawiedliwego Sędziego i potężnego Wojownika. Jego uzbrojenie (zbroja, tarcza, włócznia, topór) świadczy o sile i skuteczności działania (zob. także: Iz 42, 13; 59, 17; Jr 50, 25). Orant potrzebuje zarówno wsparcia zewnętrznego, jak i wewnętrznej pociechy: „powiedz mojej duszy: «Jam twoim zbawieniem»” (Ps 35, 3).
Po wezwaniu Boga na swojego obrońcę, psalmista „instruuje” Go, jak powinien postąpić wobec oponentów (wersy 4-8). Wyraźnie widoczne jest narastanie napięcia, które od życzenia „wstydu i hańby” (wers 4), przez pragnienie rozproszenia (wers 5), przechodzi do złorzeczenia (wersy 6-8). Język wojenny przeplata się z językiem myśliwskim. Cel tej narracji jest jeden – unicestwienie przeciwników. Orant jest pewny swojej niewinności (wers 7), dlatego domaga się od Boga, aby uczynił przeciwnikom, to, co oni chcieli uczynić jemu (wers 8).
Tak przeprowadzona interwencja Boga rozraduje psalmistę, który obiecuje wychwalać Jahwe (wersy 9-10). Wspomina o swoich kościach, które w symbolice biblijnej określają całą istotę, najgłębsze aspekty ludzkiego życia, sedno własnego „ja” (zob. np.: Rdz 2, 23; Hi 20, 11; 30, 17.30; Prz 3, 8; Ez 37, 11).
Drugą część Psalmu (wersy 11-18) wypełnia głównie lamentacja (wersy 11-16). Dotyczy ona przewrotności, jakiej doświadczył orant. Jest oskarżany o coś, czego nie popełnił (wers 11). W dodatku przeżywa osamotnienie i poczucie zagrożenia życia. Za dobro, które wyświadczał, otrzymuje zło (wers 12). Ból jego jest potęgowany faktem, że aktualni agresorzy, to jego wcześniejsi przyjaciele, którzy gdy chorowali, byli przez niego intensywnie polecani Bogu (czyny pokutne, jakie podejmował w ich intencji: przywdzianie wora pokutnego i post – zob. 2 Sm 12, 16; Est 4, 16; Iz 58, 3-5). Nie byli oni jednak godni tej modlitwy, skoro powracała ona do psalmisty, nie przyjęta przez Boga (wers 13; Mt 10, 12-13). O ich wcześniejszej bliskiej relacji świadczy wers 14. Tymczasem trudności psalmisty („zachwianie”: oskarżenie, splot negatywnych wydarzeń lub choroba) stały się powodem ich radości. Do ich grona dołączają także całkiem obce i szydercze osoby (wers 15-16). Wszyscy oni tworzą wspólnotę „zgrzytających zębami” na oranta (wers 16). To symboliczny gest złości i nienawiści (zob. Hi 16, 9; Ps 37, 12; 112, 10). W tej sytuacji psalmista prosi Boga o pomoc, o zaangażowanie się w jego ocalenie. Siłę ucisku i doznawanego przez oranta bólu uzmysłowia metafora lwów pokonujących swą ofiarę (wers 17; Ps 22, 21-22). W zamian za uratowanie obiecuje publicznie wychwalać Boga (wers 18).
Trzecią część Psalmu (wersy 19-28) ponownie rozpoczyna się od pełnego bólu i smutku opisu adwersarzy (wersy 19-21). Orant nie dostrzega żadnego powodu, który mógłby stanowić podstawę złośliwego postępowania oponentów, a tymczasem nie ustaje ich naigrawanie się z niego. Ich „mruganie oczami” (wers 19) może być wyrazem szyderstwa lub formą komunikacji (zob. Prz 6, 12-14; 10, 10). Są to ludzie wprowadzający niepokój tam, gdzie panuje pokój (wers 20), a upadek człowieka, kwitują szyderczym śmiechem (wers 21; Ps 40, 16; 70, 4; Ez 25, 3; 26, 2).
Według psalmisty wszystko to jest wystarczającym powodem, aby Bóg w tej kwestii już dłużej nie milczał i nie trwał w oddaleniu (wers 22; Ps 13). Zwraca się do Boga, jak do kogoś, kto akurat zasnął i przeoczył bieżące wydarzenia (wers 23; Ps 44, 24). To oczywiście język metafory, gdyż Bóg stale czuwa nad człowiekiem (zob. Ps 121, 3-4); język, który wyraża zniecierpliwienie lub bezradność oranta. Skoro nie może on otrzymać sprawiedliwości od ludzi, prosi o nią Boga. Wie też, że wyrok Najwyższego nie usatysfakcjonuje oponentów (wers 24-25). W wersie 26, podobnie jak w wersie 4, zawarty jest katalog skutków, jakich orant oczekuje w odniesieniu do przeciwników.
Ostatnie wersy 27-28 świadczą, że uciskany psalmista ma jeszcze oddanych przyjaciół, którzy w niedoli zostali przy nim. Są oni po jego stronie i wspólnie z nim oczekują sprawiedliwości. Wspólnie też chcą wychwalać Jahwe. Dodatkowo, po pozytywnym rozstrzygnięciu jego sprawy, orant zobowiązuje się do codziennego świadczenia o Bogu, o Jego sprawiedliwości i chwale.
W Psalmie 35 nakładają się trzy obrazy: polowania, gdzie w miejscu zwierzyny łownej znalazł się człowiek (psalmista), który wpierw ścigany, został ostatecznie okrążony i schwytany; wojny, w której potężnym wojownikiem, występującym przeciwko nieprzyjaciołom, jest Bóg oraz procesu sądowego, w którym uczestniczą: oskarżony, fałszywi świadkowie i sędzia, mający niebawem ogłosić werdykt. Ludzka rzeczywistość każdego dnia maluje nowe, konkretne sceny w poszczególnych obrazach. W niektórych z nich możemy być głównymi bohaterami.
Jezus Chrystus odniósł do siebie słowa wersu 7 i 19 tegoż Psalmu: „Nienawidzili mnie bez powodu” (J 15, 25).
Zobacz całą zawartość numeru ►
