O euforii, lamentacji i nadziei
Z Księgi Psalmów. Człowiek zbierze kiedyś plon swego życia. Proszę o otwarcie Pisma świętego na Psalmie 85.
zdjęcie: www.pixabay.com
2019-09-30
Psalm 85 można określić mianem lamentacji narodu. Na tego rodzaju usystematyzowanie tej pieśni wskazują wersy 5-8, w których orant wznosi błagalną modlitwę za cały naród. Utwór ten powstał po roku 538 przed Chrystusem, kiedy to Judejczycy znajdujący się w niewoli babilońskiej, na mocy dekretu króla perskiego Cyrusa, mogli powrócić do swojej ojczyzny.
W Psalmie wyraźnie widoczne są trzy strofy. Pierwsza (wersy 2-4) wyraża wdzięczność; druga (wersy 5-8) zawiera błaganie, a trzecia (wersy 9-14) otrzymała formę mowy prorockiej.
Pierwsza z nich (wersy 2-4) nawiązuje do radosnego czasu powrotu Jakuba z niewoli babilońskiej (trwała ona w latach 586-538 przed Chrystusem). W Psalmie tym imię Jakub (wers 2) określa cały naród izraelski (podobnie jak w: Ps 44, 5; 47, 5; 59, 14). Słowa tej strofy to wspomnienie zachwytu nad wolnością, powrotem do ojczyzny, a nade wszystko nad miłosierdziem Boga, który odpuścił wszystkie grzechy narodu wybranego i powstrzymał swoje zagniewanie, okazane w doświadczeniu niewoli (wersy 3-4).
Czas po niewoli babilońskiej nie był jednak sielanką. Nie istniała świątynia jerozolimska, zburzona 18 sierpnia 586 roku przez Nabuchodonozora II, Jeruzalem było zrujnowane, pozbawione murów obronnych, a sami Judejczycy wciąż odczuwali ciężar panowania perskiego (zob. Ne 9, 36-37) i własnej słabości, odbierającej im siły do odbudowy religijno-społecznej. Do całości obrazu sytuacji po niewoli dodać jeszcze należy nieurodzaje (zob. Ag 1, 6-11) oraz wrogie nastawienie Samarytan (zob. Ezd 4). To wszystko kształtuje modlitwę lamentacyjną drugiej strofy (wersy 5-8). Powrót z niewoli nie spowodował pełnej odnowy religijnej narodu wybranego, o czym świadczą prorocy tamtych czasów (Aggeusz i Zachariasz). Z tego powodu Bóg nie cofnął swojego zagniewania. Izraelici przeżywali swoje istnienie jako agonię, dlatego też zrodziła się modlitwa oranta o przywrócenie im życia (wers 7) i zbawienie (wers 8). W praktyce mogła ona oznaczać prośbę o dobre plony.
Strofa trzecia (wersy 9-14) – prorocka – zapowiada pokój, który w języku hebrajskim może również oznaczać dobrobyt. Psalmista przemawia nie w pierwszej osobie, jak wielcy prorocy bezpośrednio wypowiadający się w imieniu Jahwe, ale w trzeciej osobie, jak ktoś, kto pociesza udręczonego człowieka. Obdarza nadzieją, mobilizuje i zapowiada bliskość Boga wobec swojego narodu (wersy 9-10). W Starym Testamencie bliskość ta wyrażała się przez obecność „chwały Boga” (wers 10; zob. Wj 24, 16-17. O opuszczeniu przez „chwałę Bożą” świątyni i Jerozolimy zob. Ez 10, 18-20; 11, 22-23. O jej powrocie do odnowionej świątyni zob. Ez 43, 2; Ag 2, 9).
Psalmista w kolejnych wersach 11- 12 przedstawił cztery cnoty (łaskawość i wierność, sprawiedliwość i pokój), jak gdyby byłe one żywymi istotami, przybywającymi na spotkanie do ziemi psalmisty. Ich przybycie oznacza zaistnienie tego, co oznaczają. Podobnie jak mądrość i one są przymiotami Boga (zob. Prz 8, 1 – 9, 6). Bóg nie zatrzymuje ich wyłącznie do własnej dyspozycji. Chce, aby zagościły one również w człowieczym życiu, a przyjmowane przez ludzi, umożliwiają otrzymanie Bożych darów. Wśród nich jest i dobrobyt, który przejawia się w obfitości plonów (wers 13; zob. Jr 31, 10-14; Oz 2, 23-24). Tam gdzie człowiek zadba o sprawiedliwość, tam też utoruje drogę Bogu (wers 14; Iz 58, 8). Bóg bowiem nie wchodzi w ludzkie życie stosując przemoc.
Psalm 85 scala w sobie euforię z wolności (strofa pierwsza); lamentację, wyrażającą świadomość przeżywanych trudności, będących konsekwencję braku zaangażowania (strofa druga) oraz nadzieję na pokój i dobrobyt (strofa trzecia). Podpowiada, że sama radość bez konkretnego działania i przemiany własnego życia nie wystarczy, aby otworzyć się na przyjęcie Bożych darów, a chwilowe zrywy nie zastąpią systematycznej i wytrwałej pracy.
Wers 8 tegoż Psalmu, w nieco zmienionej formie, towarzyszy nam również w akcie pokutnym na początku Mszy świętej: „Okaż nam, Panie, miłosierdzie swoje, i daj nam swoje zbawienie”. A cały psalm uczy, aby nie tylko odwracać się od własnych grzechów, ale również żeby zwracać się ku Bogu. Przypomina także, że Bóg nie zrobi za człowieka tego, co człowiek może sam uczynić. Życia bowiem nie można przeleżakować, trzeba się w nie zaangażować.
Zobacz całą zawartość numeru ►
