CUKRZYCA – równia pochyła?
Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że w Polsce jest około 3,5 miliona osób chorych na cukrzycę, z czego 1/3 chorych – ponad milion – pozostaje niezdiagnozowanych. Oznacza to, że obecnie co jedenasta osoba w Polsce cierpi na cukrzycę
2019-11-07
Zostatnich badań przeprowadzonych przez Koalicję na Rzecz Walki z Cukrzycą wynika, że większość osób nie kojarzy cukrzycy z ciężkimi powikłaniami, dlatego też nie przykłada dużej wagi do regularnej kontroli glikemii (poziom cukru we krwi). Wiele niedomówień i niezrozumienia samej specyfiki choroby powoduje, że cukrzycę traktuje się jako jedną z „tych” lżejszych, nieśmiertelnych chorób. Tymczasem fakty są nieco inne. Cukrzyca jest obecnie nazywana największą niezakaźną epidemią. Szacuje się, że na świecie żyje 387 milionów osób cierpiących na tę chorobę, z czego prawie połowa, pozostaje niezdiagnozowana. Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że w Polsce jest około 3,5 miliona osób chorych na cukrzycę, z czego 1/3 chorych – ponad milion – pozostaje niezdiagnozowanych. Oznacza to, że obecnie co jedenasta osoba w Polsce cierpi na cukrzycę.
Kim jest „słodka pani”?
Cukrzyca to choroba metaboliczna, którą charakteryzuje zwiększone stężenie glukozy we krwi oraz oporność na insulinę. Przewlekle utrzymujące się zwiększone stężenie glukozy we krwi prowadzi do groźnych powikłań dotyczących m.in. układu krążenia, układu nerwowego, oczu i nerek. W dużej mierze można im jednak zapobiec lub opóźnić ich wystąpienie, jeśli choroba zostanie wcześnie rozpoznana i będzie skutecznie leczona. Objawy cukrzycy to: zmęczenie, senność, utrata masy ciała, wzmożone pragnienie, oddawanie dużych ilości moczu, zakażenia skóry, dróg moczowych i narządów płciowych, zaburzenia widzenia.
Rozróżniamy dwa typy cukrzycy. Cukrzyca typu 1 pojawia się najczęściej u dzieci, młodzieży i osób młodych. Bezpośrednią przyczyną tej choroby jest zniszczenie komórek produkujących insulinę w trzustce (tzw. komórek beta) przez własny układ odpornościowy chorego, dlatego choroba ta należy do grupy schorzeń autoimmunologicznych.
Od chwili rozpoznania choroby leczenie wymaga stałego podawania insuliny w postaci zastrzyków podskórnych kilka razy dziennie lub w stałym wlewie za pomocą pompy insulinowej. Leczenie insuliną w cukrzycy typu 1 jest niezbędne do przeżycia chorych. W czasach przed odkryciem insuliny (prawie 90 lat temu) dziecko z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 1 umierało zazwyczaj w pierwszym roku choroby.
Cukrzyca typu 2 dotyczy około 90% populacji osób z cukrzycą. Czynnikiem powodującym rozwój tego typu cukrzycy jest otyłość, a wzrost zachorowań jest związany z rozwojem cywilizacyjnym, w tym z prowadzeniem niezdrowego trybu życia. Główne czynniki ryzyka to: wiek powyżej 45 lat, otyłość lub nadwaga, przypadki cukrzycy w rodzinie, brak aktywności fizycznej i niezdrowa dieta.
Powikłania cukrzycy
Cukrzyca może prowadzić do powstania przewlekłych powikłań związanych z uszkodzeniem różnych tkanek i narządów, co skutkuje ich nieprawidłowym funkcjonowaniem. Osoby, u których cukrzyca jest właściwie kontrolowana, mają dużą szansę na niedopuszczenie do przewlekłych powikłań. Jakie więc powikłania powoduje cukrzyca? •Retinopatia cukrzycowa to uszkodzenie siatkówki oka. Najbardziej skrajną postacią powikłań ocznych jest ślepota.
•Neuropatia cukrzycowa jest uszkodzeniem układu nerwowego. Jedną z najczęstszych jej postaci jest tak zwana polineuropatia cukrzycowa z dość charakterystycznymi objawami, np. drętwieniem, zaburzeniem czucia, uczuciem bólu lub parzenia stóp i rąk. Innym rodzajem neuropatii cukrzycowej jest neuropatia autonomicznego układu nerwowego odpowiadającego za pracę większości narządów i układów organizmu człowieka. Objawy tego rodzaju neuropatii to: zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego (brak obniżenia ciśnienia w nocy), zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (zaparcia, biegunki, zgaga).
•Nefropatia cukrzycowa to uszkodzenie funkcji nerek prowadzące do ich niewydolności i konieczności leczenia dializami lub przeszczepem nerki.
•Zespół stopy cukrzycowej, czyli zaburzenie unerwienia i – w mniejszym stopniu – ukrwienia stóp może doprowadzić do deformacji, mikrourazów, trudno gojących się owrzodzeń i infekcji tkanek głębokich stopy, a w ostateczności do martwicy. Warto w tym miejscu podkreślić, że to powikłanie cukrzycy jest najczęstszą przyczyną nieurazowych amputacji stóp.
•Choroba wieńcowa serca i zawał serca to najczęstsze przyczyny zgonów chorych na cukrzycę. Wielu chorych z cukrzycą nie przeżywa pierwszego zawału serca. Choroba niedokrwienna ośrodkowego układu nerwowego jest jedną z przyczyn udarów mózgu.
•Hipoglikemia to ostre powikłanie cukrzycy, w którym stężenie cukru we krwi spada poniżej bezpiecznego poziomu – rozpoznaje się je przy obniżeniu stężenia glukozy we krwi poniżej 70 mg/dl. Najczęstszymi przyczynami hipoglikemii są: błędy dietetyczne (np. pominięcie posiłku), błędy w dawkowaniu leków, zbyt duży wysiłek fizyczny i spożycie zbyt dużej ilości alkoholu. Typowe objawy to: nadmierne pocenie się, zmęczenie, senność, zawroty i ból głowy, uczucie głodu, niepokój, zaburzenia widzenia, przyspieszone bicie serca.
Hipoglikemia występuje trzy razy częściej u osób z cukrzycą typu 1 niż u osób z cukrzycą typu 2. W ciężkich przypadkach hipoglikemia może spowodować utratę przytomności, śpiączkę, uraz, a nawet zgon. Nieświadomość hipoglikemii, to sytuacja, w której pacjent regularnie traci zdolność odczuwania i rozpoznania jej objawów. Wówczas pierwsze objawy chory zauważa dopiero, gdy następuje jej ciężka postać i wymaga on pomocy osób trzecich. Jej główne przyczyny to częste epizody hipoglikemii oraz neuropatia cukrzycowa, która uszkadza zdolność odczuwania. Warto więc porozmawiać na ten temat z lekarzem prowadzącym.
Utrzymanie poziomu glukozy we krwi, ciśnienia krwi oraz cholesterolu na poziomie zbliżonym do prawidłowego może pomóc opóźnić wystąpienie powikłań cukrzycy bądź im zapobiec. Dlatego osoby z cukrzycą wymagają regularnego monitorowania szeregu czynników ryzyka od samego początku choroby.
Czy jest na to rada?
Prawidłowa dieta, kontrola ciśnienia krwi i odpowiednia aktywność fizyczna stanowią klucz do skutecznej profilaktyki cukrzycy, a w przypadku diabetyków, do zapobiegania powikłań choroby. Dlatego też skuteczne przeciwdziałanie epidemii cukrzycy i zahamowanie jej powikłań, wymaga szerszego spojrzenia na problem, które polega nie tylko na stałej kontroli poziomu cukru, ale także zwracaniu szczególnej uwagi na takie problemy zdrowotne jak otyłość, nadciśnienie czy zaburzenia kardiologiczne.
Specjaliści od lat zajmujący się cukrzycą, coraz częściej podkreślają, że epidemia otyłości, która staje się jednym z poważniejszych globalnych problemów zdrowotnych, nie pozostaje bez wpływu na równie gwałtowny wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2. To bowiem otyłość stanowi główny czynnik ryzyka wystąpienia tej choroby. Otyłość jest bardzo niekorzystnym problemem zdrowotnym również w przypadku samego leczenia cukrzycy. Niekontrolowany przyrost masy ciała jest bowiem częstym skutkiem ubocznym wielu terapii stosowanych w cukrzycy.
Warto zwrócić uwagę na ważne elementy w profilaktyce przeciwcukrzycowej. Z pewnością należą do nich: regularna aktywność fizyczna 3-4 razy w tygodniu; regularne odżywianie – najlepiej 4-5 posiłków dziennie o stałych porach; odpowiedni dobór białka, węglowodanów i tłuszczów w codziennej diecie; ograniczenie soli w diecie – sól zatrzymuje wodę w organizmie i spowalnia metabolizm; ograniczenie cukru w diecie – jego nadmiar zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę; picie wody – poprawia metabolizm i samopoczucie; uwzględnienie tłuszczów nienasyconych w diecie – zwłaszcza tych zawartych w orzechach, rybach i owocach morza; regeneracja – odpowiednia ilość snu dziennie, istotne jest dopasowanie odpoczynku do aktywności zawodowej.
Z kolei w skutecznym zapobieganiu rozwoju powikłań cukrzycy bardzo ważną rolę odgrywa profilaktyka, wczesne rozpoznanie i dobre wyrównanie metaboliczne. Niezwykle istotne są wizyty kontrolne u lekarza, który prawidłowo poprowadzi pacjenta chorego na cukrzycę oraz regularne wykonywanie badań laboratoryjnych.
Zobacz całą zawartość numeru ►
