Posłańcy Boga – Archaniołowie: Michał, Gabriel i Rafał
Według tradycji chrześcijańskiej archaniołowie należą do szczególnego rodzaju duchów posłanych przez Boga, które odegrały ważną rolę w wielu wydarzeniach historii zbawienia.
"Święci Archaniołowie Michał i Rafał prowadzący Tobiasza oraz Gabriel"
zdjęcie: Francesco Botticini
2021-10-04
Kościół katolicki 29 września obchodzi święto Archaniołów: Michała, Gabriela i Rafała. Dzień im poświęcony istnieje w kalendarzu liturgicznym jednak dopiero od 1969 roku – od czasów reformy liturgicznej. Wcześniej obchodzono ich święta osobno: św. Gabriela – 24 marca, św. Michała – 29 września, a św. Rafała – 24 października.
Pierwszy wśród wielkich
Tradycja chrześcijańska, a także judaistyczna i muzułmańska nauczają o niewidzialnych, dobrych duchach posyłanych przez Boga do ludzi, aby objawiały im plany Stwórcy i chroniły ich. Pismo święte wspominając o aniołach, wskazuje na hierarchiczny podział tych istot. Hierarchia ta wiąże się nie tyle z różną godnością aniołów, ale z zadaniami, które otrzymały od Boga do spełnienia. Według tradycji chrześcijańskiej archaniołowie należą do szczególnego rodzaju duchów posłanych przez Boga, które odegrały ważną rolę w wielu wydarzeniach historii zbawienia. Nie jest znana dokładna liczba archaniołów – ogólną liczbę aniołów określa się jako ogromną. Pismo święte podaje imiona trzech z nich: Michała, Gabriela i Rafała.
Imiona archaniołów mają charakter teoforyczny, to znaczy, że wskazują na ich powiązanie z Bogiem. Określają również istotę misji pełnionej przez nich z woli Bożej. Michał – z hebrajskiego Mika´el – znaczy „któż jak Bóg!?”, „któż może równać się z Bogiem?”. Imię Gabriel – z hebrajskiego Geber´el – składa się z dwóch wyrazów: geber – silny oraz el – Pan Bóg. Imię to tłumaczone jest wiec jako „mąż Boży”, „wojownik Boży”. Rafał to również imię pochodzenia hebrajskiego. Rapha´el oznacza „Bóg uzdrawia”, „Bóg uleczył”.
Pierwsze miejsce wśród archaniołów ma Michał. Pochodzenie jego imienia wiąże się z rozpowszechnioną chrześcijańską legendą o buncie Lucyfera (najpotężniejszego z aniołów) i jego zwolenników. To właśnie wtedy jeden z pomniejszych aniołów miał wystąpić przeciwko buntownikom z okrzykiem: „któż jak Bóg!?”. Pod tym właśnie hasłem skupili się wokół niego pozostali aniołowie wierni Bogu. Zawołanie stało się odtąd nowym imieniem anioła, który je wypowiedział, wzywając do walki z niebiańskimi rebeliantami, a on sam, już jako Mika´el, wyniesiony został do godności wodza niebieskich zastępów.
Na kartach Pisma świętego – Starego i Nowego Testamentu – wymieniany jest pięciokrotnie. W Księdze Daniela nazwany jest jednym z wielkich książąt nieba (zob. Dn 10, 13) oraz obrońcą ludu izraelskiego (zob. Dn 12, 1). Święty Jan w Apokalipsie określa go jako stojącego na czele duchów niebieskich i walczącego z szatanem: „I nastąpiła walka na niebie: Michał i jego aniołowie mieli walczyć ze Smokiem. I wystąpił do walki Smok i jego aniołowie, ale nie przemógł, i już się miejsce dla nich w niebie nie znalazło. I został strącony wielki Smok, wąż starodawny, który zwie się diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą ziemię, został strącony na ziemię, a z nim strąceni zostali jego aniołowie” (Ap 12, 7-9).
Juda Apostoł zanotował, że właśnie św. Michałowi zostało zlecone, aby strzegł ciała Mojżesza po jego śmierci. Mówi o nim również św. Paweł Apostoł: „Sam bowiem Pan zstąpi z nieba na hasło i na głos archanioła, i na dźwięk trąby Bożej, a zmarli w Chrystusie powstaną pierwsi” (1 Tes 4, 16). Obecność Archanioła Michała – choć nie wprost – możemy odnaleźć także w innych biblijnych tekstach. Na przykład w Księdze Jozuego, opisującej podbój Kanaanu, czytamy: „Gdy Jozue przebywał blisko Jerycha, podniósł oczy i ujrzał przed sobą męża z mieczem dobytym w ręku. Jozue podszedł do niego i rzekł: «Czy jesteś po naszej stronie, czy też po stronie naszych wrogów?» A on odpowiedział: «Nie, gdyż jestem wodzem zastępów Pańskich i właśnie przybyłem»” (Joz 5, 13-14a).
Archanioł Michał jest patronem złotników, żołnierzy, aptekarzy, krawców, szklarzy, malarzy, piekarzy, kupców, konstruktorów wag, pracowników banków, wzywany jest także w przypadku błyskawic i niepogody. Święty Michał wstawia się za ludźmi u Boga, stoi przy umierających, a potem towarzyszy duszom w drodze do nieba. Z tego tytułu jest on patronem kaplic cmentarnych i nieraz przedstawiany jest z wagami do odmierzania dobrych uczynków. Najczęściej jednak przedstawia się go jako rycerza w zbroi, z mieczem we wzniesionej prawej ręce, u stóp którego leży pokonany smok (szatan).
Ambasador Boga
Archanioł Gabriel jest posłannikiem Boga w zapowiadaniu niezwykłych wydarzeń zbawczych. Imię Archanioła Gabriela spotykamy w Piśmie świętym Starego i Nowego Testamentu. W Księdze Daniela Gabriel występuje jako tłumacz wizji prorockich. Prorok Daniel tak o nim pisze: „Gdy szukałem zrozumienia widzenia, oto stanęła przede mną jakby postać męża. I usłyszałem głos: «Gabrielu, wyjaśnij mu widzenie»” (Dn 8, 15). Gabriel wyjaśnił prorokowi widzenie barana i kozła oraz proroctwo o siedemdziesięciu tygodniach, po których przyjdzie Mesjasz (zob. Dn 9, 20-27). Daniel widział także tajemniczą postać, ubraną w lniane szaty, o obliczu podobnym „do blasku błyskawicy” (Dn 10, 5) – najpewniej jest to również Archanioł Gabriel.
Jednak swoją najpiękniejszą rolę Gabriel wypełnił w Nowym Testamencie. Najpierw oznajmił Zachariaszowi narodziny jego syna Jana, poprzednika Pańskiego. Kiedy Zachariasz pełnił w świątyni służbę kapłańską, „ukazał mu się anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia i rzekł do niego: «Nie bój się Zachariaszu! Twoja prośba została wysłuchana: żona twoja Elżbieta urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan. Ja jestem Gabriel, który stoję przed Bogiem. A zostałem posłany, aby mówić z tobą i oznajmić ci tę wieść radosną»” (Łk 1,11.13.19).
Sześć miesięcy później „posłał Pan Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja. Anioł wszedł do Niej i rzekł: «Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą (...) Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1, 26-28. 35).
Według Tradycji archanioł Gabriel był Stróżem Świętej Rodziny, ze względu na poselstwo do Najświętszej Dziewicy i do św. Józefa, Jej męża. Uspokajał Józefa, oznajmiając mu prawdę o dziewiczym poczęciu przez Maryję Syna Bożego (zob. Mt 1, 18-24). On również nakazał Józefowi ucieczkę z całą Rodziną do Egiptu dla uniknięcia śmierci Dzieciątka Bożego z rąk króla Heroda (zob. Mt 2, 13). Gdy na skutek śmierci Heroda niebezpieczeństwo to minęło, znów anioł Gabriel polecił Świętej Rodzinie powrócić do Nazaretu (zob. Mt 2, 14). Tradycja utrzymuje także, że to Archanioł Gabriel umacniał Chrystusa w Ogrójcu (zob. Łk 22, 43), przy grobie oznajmił niewiastom zmartwychwstanie Pańskie (zob. Mt 28, 5-6) i obecny był przy wniebowstąpieniu Chrystusa (zob. Dz 1, 10-11).
Archanioł Gabriel najczęściej jest przedstawiany w scenie Zwiastowania jako uskrzydlony młodzieniec w białych szatach, z aureolą. Niekiedy jest ukazywany także jako herold Boży, który przekazuje Maryi zapieczętowany list lub zwój. Jego atrybutami są: berło, lilia, gałązka palmy lub oliwki.
Uzdrowiciel z mocy Boga
Archanioł Rafał to uzdrowiciel, który mocą Boga dokonuje uzdrowień na duszy i ciele. Rafał pojawia się tylko w jednej biblijnej księdze – Księdze Tobiasza. Czytamy w niej o opiece, jaką Rafał otoczył Tobiasza w czasie jego podróży do Persji. Dzięki pomocy Rafała Tobiasz zyskał żonę, a później nasmarowanie rybią żółcią oczu przywróciło wzrok jego ojcu (zob. Tb 11, 11). Archanioł sam przedstawił się swym towarzyszom: „Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański” (Tb 12, 15).
Ze względu na rolę jaką odegrał w Księdze Tobiasza, Archanioł Rafał uznawany jest za patrona aptekarzy, lekarzy, pacjentów, a także emigrantów, pielgrzymów i podróżników. Jest przedstawiany najczęściej jako Anioł Stróż czuwający nad krokami ludzi. O dziwo, nie jest patronem tych, którzy zajmują się rybołówstwem, choć w ikonografii często przedstawiany jest jako trzymający rybę lub stojący na rybie.
Niezwykła jest rola trzech Archaniołów: Michał broni nas od mocy złego, Gabriel przynosi nam dobrą nowinę, Rafał zaś bierze nas za rękę i idzie z nami w naszej wędrówce przez życie. Michale Archaniele, wspieraj nas w walce ze złem, Archaniele Gabrielu, zwiastuj nam nieskończoną miłość Boga, Archaniele Rafale, strzeż naszych kroków i zaprowadź nas do nieba.
Zobacz całą zawartość numeru ►
