O przykazaniach Bożych i ludziach (nie)prawych
Człowiek bogobojny dzięki wierności przykazaniom, wytrwale idzie drogą życia. Proszę o otwarcie Pisma Świętego na Psalmie 112.
zdjęcie: canstockphoto.pl
2023-06-05
Psalm 112 jest utworem mądrościowym. Jego budowa akrostychiczna (alfabetyczna) oraz słownictwo podobne do Psalmu 111 wskazują, że obydwa wyszły spod pióra tego samego autora natchnionego lub z tego samego kręgu mądrościowego. Ewentualnie psalmista, opracowując Psalm 112, posłużył się stylistyką Psalmu 111.
Prezentacja tematyczna utworu: I. Pochwała człowieka bogobojnego (wers 1); II. Charakterystyka ludzi prawych (wersy 2-6); III. Duchowa siła sprawiedliwych (wersy 7-9); IV. Charakterystyka ludzi nieprawych (wers 10).
Psalm ten, podobnie jak Psalm 111, rozpoczyna (również nie przynależące do budowy alfabetycznej) wezwanie Alleluja. Po nim następuje pochwała człowieka bogobojnego (wers 1a), który został określony za pomocą hebrajskiego terminu jārē’ („w bojaźni/strachu przed”). Odpowiada on rzeczownikowi jir’āh („bojaźń/strach”) z Ps 111, 10. Przez tego rodzaju dobór słownictwa (zagadnień tematycznych) Psalm 112 stał się naturalną kontynuacją Psalmu 111, rozbudowując jego stwierdzenie „bojaźń Pańska początkiem mądrości” (Ps 111, 10a).
Wstępna formuła „szczęśliwy człowiek” (zob. Ps 1, 1; 128, 1) posiada walor gratulacji dla tego, kto jest takim człowiekiem i równocześnie zachęty dla tych, którzy chcieliby być ludźmi szczęśliwymi. W dalszej części utworu natchniony wieszcz rozwinie, w czym urzeczywistnia się to szczęście, ale już w wersie 1 podkreśla, że wywodzi się ono z bojaźni Boga i życia według Jego przykazań (zob. np. Ps 1, 2; 119, 24.77.92.143.174). Psalmista przedstawia posłuszeństwo Bogu, jako postawę życia wartą naśladowania, co w wymowny i praktyczny sposób ujął Benedykt XVI: „Posłuszeństwo Bogu jest źródłem nadziei oraz wewnętrznego www.apostolstwo.chorych.pl 7APOSTOLSTWO CHORYCH BIBLIJNE CO NIECO i zewnętrznego ładu. Z przestrzegania prawa moralnego rodzi się głęboki pokój sumienia”.
W wersach 2-6 orant wyliczył korzyści wynikające z życia według przykazań, których kwintesencją jest Dekalog (zob. Wj 20, 1-17; Pwt 5, 6-21). Ich kluczowym celem jest miłość Boga (zob. Pwt 6, 4-5) i człowieka (zob. Kpł 19, 18). Ten, kto stara się tak żyć, zostanie obdarzony różnymi dobrami, pośród których na pierwszym miejscu mędrzec wylicza dar potomstwa i błogosławieństwa im udzielane (wers 2). Liczne potomstwo było uważane przez Izraelitów za urzeczywistnienie błogosławieństwa Bożego (zob. np. Wj 23, 26; Pwt 7, 13; Ps 127, 3-5; 128, 3).
Postępowanie drogą przykazań, sprzyja osiągnięciu bogactwa i dobrobytu (aspekt materialny) oraz sprawiedliwości (aspekt społeczno-moralny) /wers 3/. W czasach Starego Testamentu majętność uważano za kolejny znak Bożego błogosławieństwa (zob. 1 Krl 3, 13; Prz 3, 9-10). Natomiast sprawiedliwość będąca rezultatem wierności przykazaniom, chroniła bogacza przed niewłaściwym używaniem dóbr materialnych i życiem wyłącznie dla samego bogactwa (zob. Prz 23, 4).
Psalmista nie idealizuje jednak życia człowieka, który trzyma się przykazań Bożych. Trudności i zmagania życiowe, których symbolem w wersie 4 jest ciemność, nie omijają ludzi wiary, ale światło wiary pozwala im wciąż wędrować, wytrwale iść codzienną drogą życia (zob. Ps 27, 1; 36, 10; Iz 9, 1; 58, 10; J 8, 12).
Wiara nie jest światłem rozpraszającym wszystkie nasze ciemności, ale lampą, która w nocy prowadzi nasze kroki, a to wystarcza, by iść” (papież Franciszek, Encyklika Lumen fidei, nr 57).
W opisie zawartym w Psalmie 112 człowiek prawy odznacza się zarówno bojaźnią Bożą, jak i łaskawością, miłosierdziem, sprawiedliwością (wers 4b) oraz dobrocią wobec drugich, co można dostrzec w udzielaniu pożyczek bez domagania się ich spłaty z dodatkowym oprocentowaniem (wers 5a; Kpł 25, 35-37; Pwt 15, 7-11). Załatwia on także wszystkie swoje sprawy zgodnie z prawem (wers 5b). Tak przeżywane życie, pomimo pojawiających się w nim różnych odcieni ciemności, ostatecznie odznaczać się będzie stabilnością. Po dobrym człowieku pozostanie również dobra pamięć (wers 6).
Kolejną cechą człowieka prawego jest siła duchowa. Życie zgodnie z Bożym prawem nie chroni przed złymi wiadomościami czy nieprzychylnością niektórych ludzi, ale pozwala wytrwać i nie zniechęcić się, mierząc się ze złośliwością tych osób. Siła i niezłomność człowieka prawego nie pochodzą jednak od niego samego, ale są owocem zaufania Bogu (wersy 7-8; Iz 26, 3).
Obdarowany przez Boga, szczodrze obdarowuje potrzebujących (wers 9). To naturalna konsekwencja życia wiarą, gdyż wrażliwość na Boga uwrażliwia na człowieka. Wspierając innych, zyskuje obdarowujący. Jego siła, potęga i dobrobyt wciąż będą wzmacniane, co w języku biblijnym symbolizuje tryumfalne wzniesienie rogu (wers 9c; Ps 92, 11; 148, 14; Jr 48, 25; Za 2, 1-2).
Natchniony autor tylko w jednym, ostatnim wersie, scharakteryzował tych, którzy nie chcą żyć według przykazań Boga. Ich reakcją na dobrobyt prawych będzie złość, wyrażona zgrzytaniem zębów (zob. Ps 35, 16; 37, 12; Hi 16, 9) oraz realizacja wyłącznie własnych pragnień, które z czasem okażą się destruktywne dla nich samych. Kwestią bowiem czasu jest, że postępowanie człowieka niezgodne z zasadami ustalonymi przez Boga, obróci się przeciwko samemu człowiekowi. Przykazania Boże, chociaż Boże, są po stronie człowieka. Człowiek bez przykazań Bożych, staje się nieludzki.
W Psalmie 111 źródłem zachwytu były dzieła Boga, w Psalmie 112 – Jego przykazania. Życie według nich kształtuje ludzką prawość i dobrobyt (czyli dobre bytowanie, dobre życie). Czasem uzewnętrzniają się one w wytwornej sytuacji materialnej, która powinna uruchomić jeszcze większe zasoby dobra (wersy 5 i 9; zob. także 1 Tm 6, 17-19). Stąd też myśl Ps 112, 9 wykorzystał Apostoł Paweł w Drugim Liście do Koryntian 9, 9, by zilustrować radosnego ofiarodawcę, którego miłuje Bóg (zob. 2 Kor 9, 7). Prawość życia jest łaską, odpowiedzią na rady Boga zawarte w przykazaniach oraz solidnym zaangażowaniem w życie, by godnie je przeżyć. Nieprawość może jest łatwiejsza i bardziej krzykliwa, ale nie oznacza to, że bardziej szczęśliwa. „Bezbożnością nikt się nie umocni, a korzeń prawych trwa nieporuszony” (Prz 12, 3).
Zobacz całą zawartość numeru ►
