Bóg Amosa, Bóg Szczepana, Bóg Jakuba
By zbawienie się dokonało, potrzebne jest nawrócenie i wiara w Jezusa, a brak nawrócenia i wiary grożą utratą zbawienia.
2024-07-01
Komentarz do liturgii słowa: Am 2, 6-10.13-16; Mt 8, 18-22
XIII tydzień zwykły
Liturgia słowa w ramach pierwszego czytania proponuje nam fragment Księgi proroka Amosa. Przez cały tydzień ta właśnie księga będzie odczytywana w naszych kościołach. Prorok Amos pochodził z judzkiego miasta Tekoa, z zawodu był pasterzem i hodowcą figowców. Działał mniej więcej w połowie VIII wieku przed Chrystusem. Obraz Boga, jaki przybliża Amos swoim rodakom, związany jest ze sprawiedliwością. Bóg czuwa nad praworządnością, a winnych pociąga do odpowiedzialności i kary. Specjalną przychylnością otacza swój naród wybrany. Większość księgi to groźby i przestrogi, o czym świadczą nagłówki do poszczególnych części. Część pierwsza zatytułowana jest „Zapowiedź sądu nad sąsiadami Izraela i nad nim samym”. To z niej pochodzi fragment dzisiejszego czytania. Prorok wypomina wyzysk społeczny oraz demoralizację w relacjach wewnątrzrodzinnych. Przypomina Izraelitom, że w przeszłości Bóg troszczył się o naród. Z racji trwania w grzechach prorok zapowiada dotkliwe kary. Część druga Księgi Amosa nosi tytuł: „Przestroga dla Izraela”. Z niej pochodzą czytania na najbliższe dni od wtorku do piątku (poza środą, kiedy to będzie obchodzone święto św. Tomasza i liturgia będzie dotyczyć apostoła). W ramach czytań z Księgi Amosa usłyszymy przestrogi wobec Izraela oraz zapowiedzi kary. Największą karą okazała się po latach niewola babilońska. W samym zakończeniu księgi zatytułowanym „Przepowiednie odnowy mesjańskiej” prorok Amos zapowiada odnowę. Słowa te odnoszą się do powrotu Izraelitów z niewoli babilońskiej.
Bóg Amosa jest Bogiem sprawiedliwym. Zsyła kary, ale kary te mają prowadzić do nawrócenia i do odnowy życia społeczno-moralnego w Izraelu. Czy taki obraz Boga obowiązuje jedynie w Starym Testamencie?
W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie warto zwrócić uwagę na dwa fragmenty z Księgi Amosa przywołane przez Nowy Testament, a dokładnie przez Dzieje Apostolskie. Na pierwszy z nich powołał się Szczepan w swojej mowie w czasie przesłuchania przed Sanhedrynem. W tym długim przemówieniu Szczepan opowiedział historię Izraela, wykazując stałą opiekę Boga nad Izraelem, a równocześnie wskazując na odstępstwa Izraelitów. Dla opisania tych grzechów Szczepan posłużył się właśnie tekstem proroka Amosa, w którym prorok wytykał bałwochwalczy kult rozwijający się w narodzie wybranym (por. Dz 7, 42n w nawiązaniu do Am 5, 25n). Szczepan wykazał, że część Izraela odrzucała proroków oraz prawo otrzymane od Boga.
Bóg Szczepana jest Bogiem opiekuńczym i upominającym. Według Szczepana Boża opieka i upomnienia były wielokrotnie w Izraelu ignorowane oraz odrzucane i dlatego na Izrael spadały nieszczęścia. Na pewno nie ma sprzeczności między obrazem Boga przedstawionym przez Amosa i przez Szczepana.
Drugi fragment z Księgi Amosa zawarty w Dziejach Apostolskich pochodzi z mowy Jakuba Mniejszego apostoła, odgrywającego kluczową rolę w pierwotnym Kościele w Jerozolimie. W czasie tzw. Soboru Jerozolimskiego, Jakub posłużył się zakończeniem Księgi Amosa, mówiącym o odnowie Izraela. Apostoł wykazał, że do wspólnoty Kościoła mogą być przyjmowani także nawracający się poganie, a nie tylko Izraelici. Wraz z narodzinami Kościoła niepotrzebne stało się obrzezanie. Już wiele wieków wcześniej Amos mówił o wszystkich narodach, które będą się jednoczyć wokół świątyni oraz wokół prawdziwego Boga (por. Dz 15, 16n w nawiązaniu do Am 9, 11n). Dla apostoła Jakuba było oczywiste, że słowa Amosa były zapowiedzią Mesjasza oraz że te zapowiedzi zrealizowały się właśnie w osobie Jezusa Chrystusa. Zapowiadana odnowa dokona się jedynie poprzez łączność z Jezusem Mesjaszem.
Bóg apostoła Jakuba jest Bogiem zbawiającym poprzez zjednoczenie z osobą Jezusa. By zbawienie się dokonało, potrzebne jest nawrócenie i wiara w Jezusa, a brak nawrócenia i wiary grożą utratą zbawienia.
Podsumujmy. Amos opiewający sprawiedliwość i przestrzegający przez konsekwencjami odrzucenia Boga i Jego prawa jest stale aktualny i dlatego też czytany jest w liturgii. Także niezmiennie aktualne jest nauczanie powołującego się na Amosa Szczepana. Szczepan przypomina nam fakt częstego odrzucania napomnień Bożych. Powołujący się również na Amosa Jakub, który naucza, że zbawienie dokonuje się w Jezusie, jest w swoim nauczaniu szczególnie aktualny. Jakubowa prawda wybrzmiewa wyraźnie w dzisiejszej Ewangelii, w której Jezus wzywa do bezwarunkowego „pójścia za Nim”.
Wszystko to stanowi niezwykłą historię zbawienia, w której możemy i powinniśmy umieszczać nasze życie oraz nasze życiowe doświadczenia, także te związane z chorobą i cierpieniami. Pośród tych doświadczeń medytujmy, co znaczy w historii naszego życia, że Bóg jest Bogiem sprawiedliwym i równocześnie przestrzegającym przed karami, co znaczy w naszej codzienności, że Bóg jest Bogiem opiekuńczym, a równocześnie upominającym, co znaczy w naszym życiu, że Bóg jest Bogiem przynoszącym zbawienie przez Jezusa Chrystusa we wspólnocie Kościoła.
