O Bogu, który jest z nami

Budowa i treść Psalmu 46 umiejscawia go pośród dzieł hymniczno-ufnościowych. Opiewa on Boga, który jest zarówno potężnym obrońcą psalmisty i jego narodu, jak i kimś bliskim, mieszkającym pośród swojego ludu.

Pieśń ta składa się z trzech strof. W każdej z nich natchniony autor wskazuje, że Bóg ochrania go przed katastrofami wynikającymi z: sił natury (strofa I: wersy 2-4), działań politycznych (strofa II: wersy 5-8) oraz pożogi wojennej (strofa III: wersy 9-12). Poprzedzający wszystkie te strofy nagłówek (wers 1) informuje, że pieśń ta powinna być wykonywana na znaną wówczas melodię „Dziewczęta” lub też należało ją śpiewać w wysokiej tonacji (zob. Pierwsza Księga Kronik 15,20).

Strofa pierwsza rozpoczyna się wyznaniem wiary i zaufania Bogu, który jest przy człowieku, zmagającym się różnorakimi doświadczeniami życia. Psalmista ukazuje Boga w aspekcie militarnym, jako schronienie, twierdza (wers 2.8.12). W tamtych czasach znaleźć się w twierdzi, oznaczało być bezpiecznym, spokojnym, posiadać stabilność w życiu. Dzisiaj obraz ten jest już mniej wymowny, ale jego idea nie utraciła nic ze swojej wartości – Bóg, pośród przeciwności z którymi trzeba się w życiu zmierzyć, może być dla człowieka ostoją, wzmocnieniem nadziei i wytrwałości.

Pierwszy z kataklizmów wywodzi się z sił natury, co w naszym psalmie obrazują trzęsienia ziemi oraz potęga mórz, zdolnych pochłonąć nie tylko to, co na nich pływa, ale i to, co przy nich się znajduje (wersy 3-4). Dzisiaj coraz lepiej znamy źródło potęgi oceanów i zasadę powstawania tsunami, a pomimo to żadna ludzka myśl i konstrukcja hydrotechniczna nie powstrzyma siły tych wód.

Drugim zagrożeniem może być niewłaściwie uprawiana polityka, której zgubne owoce są przyczyną tragedii nie tylko poszczególnych osób, ale nawet całych narodów (wers 7). Historia współczesna jest tego najlepszą nauczycielką. Psalmista zanim jednak zwrócił uwagę na to niebezpieczeństwo, podkreślił jeden z najważniejszych aspektów wiary narodu wybranego – obecność Boga pośród nich, czego wyrazem było Jego zamieszkanie w Mieście Bożym (wers 5-6), czyli w świątyni jerozolimskiej. Co do wspomnianej rzeki i jej strumieni (wers 5), raczej nie należy dosłownie doszukiwać się takowej w Jerozolimie. Trudno bowiem źródło i potok Gichon w dolinie Cedronu nazwać rzeką, a za jej odnogę uznać sztucznie wybudowany kanał Ezechiasza, wiodący z Gichonu do miasta Dawidowego (zob. Druga Księga Kronik 32, 30). Rzeka wspomniana w psalmie, to próba wyrażenia błogosławieństwa, jakim była obecność Boga w tym mieście (woda w tamtym klimacie była i jest szczególnie cennym „towarem”). Może być ona również odniesieniem do czasów ostatecznych, w których językiem apokaliptyki została zapowiedziana życiodajna rzeka, wypływająca „spod progu świątyni” (zob. Księga Ezechiela 47, 1-12; Księga Joela 4, 18), a w języku Nowego Testamentu „z tronu Boga i Baranka” (Księga Apokalipsy 22, 1).

Trzeci kataklizm jest związany ze śmiercionośnymi skutkami każdej wojny (wersy 9-11). Naród wybrany wielokrotnie doświadczał czym ona jest i jakie wiążą się z nią konsekwencje. W kontekście wydarzeń historycznych przypuszcza się, że psalm ten mógł powstać po próbie zdobycia Jerozolimy przed asyryjskiego króla Sennacheryba (rok 701 przed Chrystusem) /zob. Druga Księga Królewska 18 – 19/. Nagły odwrót Sennacheryba i jego armii spod murów Jerozolimy (prawdopodobnie na skutek zarazy, która wybuchła w jego obozie), mieszkańcy miasta odczytali jako cudowną interwencję Boga.

Strofę drugą i trzecią kończy refren, będący przewodnią myślą całego utworu: „Jahwe Zastępów jest z nami, twierdzą naszą jest Bóg Jakuba” (wersy 8 i 12) Niektórzy tłumacze zamieszczają go również po wersie 4, zamykającym strofę pierwszą. Tytuł „Jahwe Zastępów”, stosowany zwłaszcza przez proroków, eksponuje Boga jako władcę potęg niebieskich: duchowych (aniołów) i kosmicznych (gwiazd) /zob. np.: Ps 24, 10; Księga Izajasza 1, 9.24; 13, 4; Księga Jeremiasza 7, 3.21/. Całe sformułowanie „Jahwe Zastępów jest z nami” nawiązuje do imienia Emmanuel z Księgi Izajasza (7, 14; 8, 8.10). Tytuł „Bóg Jakuba” pochodzi prawdopodobnie z czasów, kiedy w Izraelu nie było jeszcze monarchii (czyli czas do XI wieku przed Chrystusem) i nawiązuje do jednego z patriarchów, syna Izaaka i Rebeki, a brata Ezawa (zob. Księga Rodzaju 25, 19-34). Był on ojcem dwunastu synów, od których imion pochodzą nazwy dwunastu pokoleń Izraela (zob. Księga Rodzaju 29, 31 – 30, 24).

Psalm 46 opisuje potęgę i majestat Boga, który panuje nad wszystkimi kataklizmami i równocześnie ukazuje Boga, który jest blisko, mieszka pośród nas, jest z nami. Boga, który jest wielkim władcą, a zarazem wrażliwym obrońcą. Życie w niełatwej codzienności z takim Bogiem kształtuję pokój i zaufanie, bo przecież On jest blisko.

---

Zobacz całą zawartość numeru ►

Autorzy tekstów, Ks. Wilk Janusz, Miesięcznik, Numer archiwalny, 2024nr10, Z cyklu:, Biblijne co nieco