Co trzeba wiedzieć o koronawirusie SARS-CoV-2?
Trochę już przyzwyczailiśmy się do tego, że koronawirus towarzyszy nam w codzienności. Wydaje się, że wiele osób zaczęło również nieco lekceważyć powagę sytuacji epidemicznej, nie stosując się przynajmniej do podstawowych zaleceń sanitarnych. Tymczasem nadal odnotowuje się liczne zachorowania na COVID-19.
2020-08-11
Koronawirus SARS -CoV-2 po raz pierwszy został zidentyfikowany w chińskim mieście Wuhan w grudniu 2019 roku. Uważa się, że pierwsze osoby zakażone koronawirusem miały związek z rynkiem owoców morza i żywych zwierząt w tym regionie, co wskazywało na to, że źródłem wirusa mogły być zwierzęta. Błyskawicznie rosnąca liczba zakażonych, którzy nie mieli kontaktu z rynkami zwierząt pokazała, że koronawirus szybko przenosi się również z człowieka na człowieka. Zakażenia początkowo występowały wyłącznie w Chinach, jednak w kolejnych tygodniach pojawiły się przypadki w innych krajach, zwłaszcza w Korei Południowej, Japonii oraz na Tajwanie i w Tajlandii. Patogenowi wywołującemu chorobę nadano nazwę SARS -CoV-2, a chorobie, którą wywołuje – CO VID -19. „CO” w nazwie oznacza koronę (ang. corona), „VI”– wirus (ang. virus), „D”– chorobę (ang. disease), a liczba 19 wskazuje rok pojawienia się wirusa (Corona-Virus-Disease-2019). Różnica między koronawirusem SARS -CoV-2 a CO VID -19 jest taka, że koronawirus to czynnik wywołujący chorobę, a CO VID -19 to choroba, czyli zespół objawów spowodowanych przez ten czynnik.
W styczniu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO ) na specjalnie zebranej w tym celu radzie ogłosiła kryzysową sytuację w zakresie zdrowia publicznego. Niedługo potem, bo 11 marca, ogłoszono, że spowodowana koronawirusem SARS -CoV-2 choroba
CO VID -19 może być określana jako pandemia. Wyjaśnijmy: pandemia (gr. pan – „wszyscy”, demos – „lud”) – to nazwa epidemii o szczególnie dużym wzrostem zachorowań na określoną chorobę zakaźną w danym okresie czasu. Pandemię najczęściej wywołują choroby charakteryzujące się dużą zaraźliwością, długim okresem zaraźliwości i dużą łatwością rozprzestrzeniania się między ludźmi.
Koronawirus szybko rozprzestrzenił się na wszystkie kontynenty. W ciągu 6 miesięcy od potwierdzenia zakażeń w Wuhan, stwierdzono ponad 9 milionów zakażeń na świecie i ponad 470 tysięcy zgonów, a przecież trzeba pamiętać, że liczba zakażonych osób jest znacznie większa, bo występują przypadki skąpoobjawowe lub bezobjawowe. Tempo rozprzestrzeniania się wirusa nadal jest duże. Krajami szczególnie przez niego dotkniętymi są Stany Zjednoczone, Brazylia, Rosja, Indie, Chile, Włochy, Hiszpania, Francja, Wielka Brytania, Niemcy. W Polsce pierwszy przypadek zakażenia koronawirusem SARS -CoV-2 odnotowano 4 marca, a stan epidemii na terenie całego kraju wprowadzono 20 marca.
Nowy wirus – nowe wyzwanie
SARS -CoV-2 to wirus należący do rodziny koronawirusów. Koronawirusy występują u zwierząt i powodują u nich różne choroby (układu oddechowego, układu pokarmowego, układu nerwowego, wątroby), wiele zakażeń przebiega też bezobjawowo.
Wszystkie poznane dotąd koronawirusy powodujące zakażenia u ludzi są wirusami, które wywołują głównie objawy ze strony układu oddechowego, bardzo rzadko ze strony innych układów i narządów.
Do 2019 roku poznano 6 wirusów powodujących zakażenia u ludzi. Cztery z nich (229E, OC 43, NL 63, HKU 1) są przyczyną przeziębienia o łagodnym przebiegu. Dwa pozostałe (wirusy SARS i MERS ) mogą prowadzić do zagrażającej życiu bardzo ostrej niewydolności oddechowej. Koronawirus SARS -CoV-2 jest wirusem odpowiedzialnym za obecną pandemię. Dołączył on w 2019 roku jako siódmy do grupy koronawirusów wywołujących zakażenia u ludzi. SARS - -CoV-2 jest wirusem osłonkowym, posiada pojedynczą nić RNA . Każdy wirion SARS -CoV-2 ma kształt zasadniczo kulisty, o średnicy 60-140 nanometrów (nanometr to jedna miliardowa metra). Otoczony jest wyraźnymi wypustkami, nadającymi mu wygląd podobny do korony słonecznej.
Wirus został wykryty w wydzielinie z nosa i gardła, w plwocinie, moczu, stolcu, cieczy łzowej i krwi. Istnieją badania potwierdzające zależność pomiędzy zanieczyszczeniami atmosferycznymi a rozprzestrzenianiem się wirusa SARS - -CoV-2. Badania pokazują, że stabilność wirusa wydaje się nie zależeć od temperatury, przynajmniej, gdy znajduje się on na jakiejś powierzchni. Póki co naukowcy spekulują, że latem wirus może słabiej zakażać pod wpływem zmiany wilgotności czy promieniowania UV. Te hipotezy nie są jednak potwierdzone.
Jak można się zakazić?
Według obserwacji, koronawirus dostaje się do organizmu człowieka przede wszystkim przez drogi oddechowe, może także wnikać przez spojówki i stąd drogami łzowymi przedostać się do jamy nosowo-gardłowej. Najczęściej dochodzi do zakażenia, kiedy chory kaszle, kicha, ale także mówi, a my wdychamy aerozol drobnych kropelek jego śliny. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia należy unikać bliskiego kontaktu, podawania rąk, nosić maseczki itp. Ponieważ bardzo trudno uniknąć dotykania przedmiotów (na których być może znajdują się wirusy), należy pamiętać o unikaniu dotykania okolic własnych ust, nosa i oczu. Również mycie rąk wodą z mydłem, ewentualnie zdezynfekowanie ich środkiem na bazie alkoholu (co najmniej 60% stężenie) uznane jest za ważną metodę profilaktyki.
Okres wylęgania choroby (czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów) wynosi od 1 do 14 dni, a średnio wynosi 5-6 dni. Ilość wirusa u pacjentów osiąga najwyższy poziom w pierwszym tygodniu choroby, a następnie stopniowo opada w drugim tygodniu, co sugerowałoby, że wczesne etapy choroby są najbardziej zakaźne dla otoczenia. Przebieg zakażenia może być różnorodny: od bezobjawowego, przez łagodną chorobę układu oddechowego (podobną do przeziębienia), po ciężkie zapalenie płuc z zespołem ostrej niewydolności oddechowej lub niewydolnością wielonarządową. W przebiegu choroby CO VID -19 ważne jest częste monitorowanie objawów i stanu zdrowia, gdyż zdarza się, że zaostrzenia mogą wystąpić nagle i szybko postępować. W około 80% przypadków zakażenie koronawirusem ma bezobjawowy lub łagodny przebieg. 1 na 6 osób ma cięższy przebieg choroby, problemy z oddychaniem i wymaga leczenia. Zakażenie koronawirusem może niestety również prowadzić do zgonu. Ryzyko ciężkiego przebiegu CO VID -19 oraz zgonu jest większe u osób starszych (powyżej 60 roku życia) oraz u osób z chorobami przewlekłymi takimi jak: nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca, zaburzenia neurologiczne, choroby nowotworowe, układu oddechowego. Bardziej zagrożone są osoby w stanie immunosupresji, czyli np. przyjmujące leki obniżające odporność lub z chorobami, które wiążą się z obniżoną odpornością. Należy pamiętać, że choroba wystąpić może w każdym wieku i choć ryzyko ciężkiej postaci jest większe w wyżej wymienionych grupach, to ciężki przebieg choroby może także zdarzyć się u innych osób.
Po co nosić maseczkę?
Ze względu na fakt, że znaczna liczba zakażeń pochodzi od osób bez nasilonych zewnętrznych objawów choroby, a także od osób bezobjawowych, musimy starać się kontrolować to, żeby nie zakażać innych (zwłaszcza osób z grup ryzyka) a także samemu zmniejszyć ryzyko zakażenia się. Stąd, tak ważne jest noszenie maseczek w przestrzeni publicznej i zachowanie dystansu społecznego.
Mimo zniesienia wielu restrykcyjnych obostrzeń sanitarnych, absolutnie nie powinniśmy rezygnować z noszenia maseczki wszędzie tam, gdzie możemy mieć bliski kontakt z innymi osobami. Obowiązek zakrywania ust i nosa dotyczy szczególnie osób przebywających w zamkniętych pomieszczeniach m.in.: sklepach, urzędach, kościołach, a także komunikacji publicznej. Maseczka chirurgiczna (lub inna, złożona z kilku warstw tkaniny albo bardziej profesjonalna maseczka KN 95 czyli spełniająca europejską normę filtracji ffp2 – ale co ważne – bez zaworka) chroni przed przenoszeniem koronawirusa, kiedy używa jej osoba zakażona, kaszląca. Drobne kropelki zawierające wirusa, nie rozpylają się wtedy w powietrzu, tylko osiadają na maseczce. Maseczka zmniejsza też ryzyko naszego zakażenia się, gdyż ogranicza ilość kropelek z wirusem, które mogą dostać się do naszych dróg oddechowych, ogranicza dotykanie okolicy ust, nosa. Maseczki zmniejszają ryzyko zakażenia u osób pielęgnujących chorych w zamkniętych pomieszczeniach, kiedy musi dochodzić do bliskiego kontaktu. Ponieważ – jak już wspomniano – w wielu wypadkach zakażenie wirusem przebiega bezobjawowo lub z niewielkimi objawami, profilaktyczne noszenie maseczki może zapobiec zakażeniu innej osoby, szczególnie w wypadkach, kiedy zakażony nie zdaje sobie sprawy z własnej choroby. Dotyczy to najbardziej miejsc, w których nie da się uniknąć bliższego kontaktu. Niestety, to właśnie osoby chorujące skąpoobjawowo ale też bezobjawowe, które nie zabezpieczały się odpowiednio, były w dużej mierze odpowiedzialne za szybkie rozprzestrzenienie się ogniska CO VID -19 w Chinach i w innych miejscach na świecie.
Najczęstsze objawy
Objawy CO VID -19 są zróżnicowane, ale w przebiegu choroby u większości zakażonych występują: gorączka, kaszel (najczęściej suchy, uporczywy) zmęczenie. Poza tym mogą występować: duszność, bóle mięśni i stawów, bóle głowy, nieżyt nosa i ból gardła, odkrztuszanie plwociny, krwioplucie, nudności, wymioty, biegunka, zaburzenia węchu i smaku. U osób starszych oraz z chorobami współistniejącymi gorączka i objawy ze strony układu oddechowego mogą wystąpić z opóźnieniem w stosunku do innych. U niektórych osób przed wystąpieniem gorączki i objawów ze strony dolnych dróg oddechowych, stwierdzano biegunkę i nudności czy utratę węchu i smaku. W ciężkich przypadkach CO - VID -19 mogą także być uszkodzone: wątroba, jelita, nerki, układ sercowo-naczyniowy i mózg. U niektórych pacjentów występują też wysypki, drobne wybroczyny skórne oraz niedokrwienie z zasinieniem palców nóg.
Jak zapobiec zakażeniu?
Duże skupiska ludzi to środowisko sprzyjające rozprzestrzenianiu się koronawirusa i innych wirusów przenoszonych drogą kropelkową. Zatem jeżeli to możliwe, należy ograniczyć przebywanie w miejscach publicznych i poprosić bliskich o pomoc w codziennych czynnościach, takich jak zakupy, zaopatrzenie w leki, załatwianie spraw urzędowych i pocztowych. Dotyczy to szczególnie osób starszych i chorych. Oto kilka praktycznych wskazówek, które z pewnością mogą pomóc w uniknięciu zakażenia koronawirusem:
• Często myj ręce
Myj ręce i nadgarstki wodą z mydłem, po umyciu spłucz ręce, kierując strumień wody od nadgarstków w stronę palców, osusz ręce ręcznikiem, najlepiej papierowym. Nie używaj suszarek do suszenia rąk. Jeśli nie masz w danym momencie dostępu do wody z mydłem, zdezynfekuj ręce, używając środka odkażającego na bazie alkoholu (stężenie co najmniej 60%, najlepiej 70-80%).
• Zachowuj zasady higieny układu oddechowego
Jeśli kichasz lub kaszlesz, zasłoń usta i nos zgiętym ramieniem (kichaj w zgięcie łokcia) lub chusteczką, którą następnie wyrzuć natychmiast do zamykanego kosza na śmieci i umyj starannie ręce.
• Utrzymuj dystans od innych osób
Nie zbliżaj się do innych osób na mniej niż 2 metry, a zwłaszcza do osób, które kaszlą, kichają lub mają gorączkę.
• Unikaj dotykania oczu, nosa i ust
Twoje dłonie mają kontakt z różnymi powierzchniami, na których może znajdować się wirus. Jeśli dotykasz później oczu, nosa lub ust, możesz przenieść na siebie zakażenie.
- Powierzchnie dotykowe
Powierzchnie dotykowe, w tym biurka, lady i stoły, klamki, włączniki światła czy poręcze muszą być regularnie przecierane z użyciem wody i detergentu lub środka dezynfekcyjnego. Wszystkie miejsca, z których często korzystają domownicy, powinny być starannie dezynfekowane. Ponadto jeśli odbierasz przesyłkę od kuriera lub listonosza, to po jej rozpakowaniu i wyrzuceniu opakowania, starannie umyj ręce.
• Regularnie dezynfekuj swój telefon oraz inne sprzęty
Na powierzchni telefonów komórkowych i innych sprzętów bardzo łatwo gromadzą się chorobotwórcze drobnoustroje. Regularnie dezynfekuj więc swoje sprzęty (telefon, klawiaturę komputera, ciśnieniomierz, pilot od telewizora) środkiem dezynfekcyjnym.
• Odżywiaj się zdrowo i pamiętaj o nawodnieniu organizmu
Stosuj zdrową dietę i unikaj wysokoprzetworzonej żywności. Pamiętaj o codziennym jedzeniu warzyw i owoców. Odpowiednio nawadniaj organizm. Codziennie pij ok. 2 litry płynów (najlepiej wodę), a jeśli masz jakieś przeciwwskazania zdrowotne (np. w przebiegu chorób nerek, serca), to zapytaj swojego lekarza, ile płynów możesz bezpiecznie wypić dziennie. Dbaj o higienę podczas przygotowywania posiłków, myj starannie owoce, warzywa.
• Wietrz pomieszczenia, w których przebywasz
Ważna jest dbałość o dostęp świeżego powietrza w tych miejscach, w których spędza się najwięcej czasu. Jeśli masz możliwość wychodź na balkon i przebywaj na słońcu, wychodź do ogródka albo na spacer, unikając dużych skupisk ludzi.
• Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy o koronawirusie
Niepokój to naturalny odruch w przypadku występowania nowego zagrożenia zdrowotnego. Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy opartych na dowodach naukowych, które publikowane są na stronach internetowych Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Ministerstwa Zdrowia.
Wirus wciąż jest groźny
Trochę już przyzwyczailiśmy się do tego, że koronawirus towarzyszy nam w codzienności. Wydaje się, że wiele osób zaczęło również nieco lekceważyć powagę sytuacji epidemicznej, nie stosując się przynajmniej do podstawowych zaleceń sanitarnych. W sklepach i urzędach coraz częściej można spotkać osoby bez maseczek ochronnych. Nierzadkim widokiem są również osoby gromadzące się na ulicach w większych grupach, bez zachowania bezpiecznego dystansu. Wirus nam spowszedniał i wielu uznało, że nic nam już nie grozi. Tymczasem nadal odnotowuje się liczne zachorowania na CO VID -19. Wirus wciąż jest groźny, szczególnie dla osób w podeszłym wieku i cierpiących na inne choroby. Pamiętajmy zatem o wszystkich zaleceniach, zachowując spokój i zdrowy rozsądek. Bądźmy odpowiedzialni za siebie i innych. Okazujmy sobie wzajemną pomoc i troskę.
Zobacz całą zawartość numeru ►
