Apostolstwo Chorych – krótki rys historyczny
Apostolstwo Chorych w swych zewnętrznych strukturach działało początkowo tylko na prawie diecezjalnym, ale liczba członków wspólnoty szybko wzrastała i w niedługim czasie było ich aż 50 tysięcy.
zdjęcie: archiwum Apostolstwa Chorych
2020-12-27
W 1925 roku w sercu holenderskiego kapłana, Jakuba Willenborga – proboszcza parafii w Bloemendaal k/Amsterdamu – zrodziło się pragnienie, które dało początek Apostolstwu Chorych. Księdzu Willenborgowi leżało na sercu odnowienie życia duchowego w parafii i dlatego poszukiwał różnych sposobów, aby jego parafianie – w tym szczególnie osoby chore i cierpiące – odnowiły swój kontakt z Bogiem. Na początek ks. Jakub postanowił zorganizować triduum eucharystyczne dla chorych, podczas którego mogliby uczcić Jezusa obecnego w Najświętszym Sakramencie i przyjąć indywidualne błogosławieństwo. Ksiądz Jakub wpadł na pomysł, by co miesiąc wysyłać do uczestników triduum list, który podtrzymywałby więzi między chorymi i umacniał ich duchowo na drodze cierpienia. Myślał też, by z czasem stworzyć pobożne stowarzyszenie, które zrzeszałoby osoby pragnące ofiarować Bogu swoje cierpienia w intencjach Kościoła i świata. W listopadzie 1925 roku ks. Jakub Willenborg wysłał pierwsze listy do chorych. Nie przypominały one żadnego z dzisiejszych czasopism. Była to zwykła, złożona kartka, wysyłana do chorych w kopercie, jak zwykły list. Proboszcz Willenborg z prostotą, dobrocią i życzliwością pisał w liście o sprawach bliskich ludziom chorym, o ich codziennych problemach, ale także podejmował tematy duchowe. Wyjaśniał pierwszym kandydatom na członków Apostolstwa Chorych, w jaki sposób – mimo choroby, niepełnosprawności czy ograniczeń podeszłego wieku – mogą pracować dla Królestwa Bożego, kierując się w swoim życiu słowami św. Pawła: „Z Chrystusem jestem przybity do krzyża” (Ga 2, 19).
Apostolstwo Chorych w swych zewnętrznych strukturach działało początkowo tylko na prawie diecezjalnym, ale liczba członków wspólnoty szybko wzrastała. W ciągu pierwszych pięciu lat powstały sekretariaty Apostolstwa Chorych w innych krajach świata, między innymi we Francji i w Czechach. W niedługim czasie Apostolstwo Chorych liczyło 50 tysięcy członków, a fakt, że w samej tylko Holandii było ich 4 tysiące, przerósł najśmielsze oczekiwania jego inicjatora.
Oficjalne zatwierdzenie
Do Polski Apostolstwo Chorych sprowadzili sami chorzy. Najbardziej przyczyniła się do tego Adela Głażewska, matka pięciorga dzieci, w tym kapłana. Mieszkała we Lwowie i była nieuleczalnie chora. Ponieważ dobrze znała język francuski, zapisała siebie i 80 innych chorych osób do istniejącego już sekretariatu Apostolstwa Chorych we Francji. Centrala w Holandii doradziła, aby erygować Apostolstwo Chorych w Polsce, stawiając jednocześnie warunek, by na jego czele stał kapłan. Miało to zapewnić możliwość pełnienia posługi sakramentalnej wobec chorych i organizowanie triduuów eucharystycznych z ich udziałem. Do próśb chorych w tej sprawie przychylił się ówczesny metropolita lwowski abp Bolesław Twardowski, który dekretem z 12 maja 1930 roku erygował sekretariat Apostolstwa Chorych w Polsce z siedzibą we Lwowie, a pierwszym jego sekretarzem mianował ks. Michała Rękasa.
24 czerwca 1930 roku przedłożono Ojcu świętemu Piusowi XI prośbę około 400 biskupów, w tym ówczesnego Prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, o oficjalne zatwierdzenie Apostolstwa Chorych. Papież Pius XI w specjalnym Breve z 12 sierpnia 1934 roku oficjalnie zatwierdził sekretariat Apostolstwa Chorych w Bloemendaal w Holandii, nadając mu tytuł Unio Pia Prima Primaria. Od tej chwili sekretariat w Holandii mógł agregować (przyłączać) sekretariaty w innych krajach do swej wspólnoty. Agregacja dawała w Kościele kanoniczną podstawę istnienia i udziału w przywilejach duchowych. Odpusty nadane członkom Apostolstwa Chorych określało odrębne Breve z 1936 roku.
Pierwszy polski sekretarz
Ksiądz sekretarz – Michał Rękas – docierał do szerokiego grona chorych nie tylko przez redagowanie miesięcznego „Listu do chorych”, ale także dzięki audycjom transmitowanym przez radio. 15 października 1930 roku poprowadził pierwszą audycję zatytułowaną „Kwadrans dla chorych”, transmitowaną na teren całej Polski. Potem już cyklicznie, w każdą sobotę aż do wybuchu II wojny światowej, audycja dla chorych miała swoje miejsce w ramówce Polskiego Radia we Lwowie.
Po zakończeniu II wojny światowej sekretariat należało przenieść ze Lwowa na terytorium Polski w jej nowych granicach państwowych. Ksiądz Rękas zwrócił się z prośbą o przyjęcie sekretariatu Apostolstwa Chorych do biskupów większych miast, gdzie działały radiostacje, co ułatwiłoby kontynuowanie nadawania audycji dla chorych. Odpowiedzi z Krakowa i Poznania – ze względu na brak odpowiednich pomieszczeń – były odmowne. Biskup Stanisław Adamski z Katowic jako pierwszy odpowiedział pozytywnie. Obiecał przydzielenie w siedzibie Kurii pomieszczeń na biura dla sekretariatu Apostolstwa Chorych oraz mieszkanie dla jego sekretarza.
Po wojnie pierwszy miesięczny list do chorych ukazał się we wrześniu 1946 roku. Dużym utrudnieniem w wydawaniu miesięcznika był problem z papierem i ograniczenia cenzury państwowej, która pozwalała drukować jedynie artykuły dotyczące spraw szpitalnictwa i lecznictwa. Zabraniano natomiast pisania artykułów dotyczących aktualnych wydarzeń w kraju, duszpasterstwa chorych, czy też poruszających jakąkolwiek tematykę religijną.
W 1953 roku, po śmierci Józefa Stalina, zażądano od ks. Rękasa, aby jeden numer „Apostolstwa Chorych” poświęcił jego pamięci. Na to oczywiście ks. Rękas nie wyraził zgody. Odmowę poczytano niemal jako zdradę polskiej racji stanu. Przez pół roku „Apostolstwo Chorych” nie ukazywało się. Grożono nawet likwidacją sekretariatu. Na szczęście sprawa ta zakończyła się pomyślnie dla ks. Rękasa i mógł on nadal wydawać miesięcznik z wielkim pożytkiem dla chorych. Dzięki jego usilnym staraniom, po przeszło 6 latach przerwy, 29 września 1946 roku usłyszano ponownie wygłoszoną przez niego audycję dla chorych. Miało to miejsce w Uroczystość św. Michała Archanioła, podczas otwarcia i poświęcenia nowej rozgłośni radiowej w Gliwicach. W czerwcu następnego roku władze państwowe całkowicie zlikwidowały nadawanie audycji radiowych dla chorych. Ksiądz Michał Rękas pełnił funkcję sekretarza Apostolstwa Chorych aż do śmierci, która nastąpiła 15 lutego 1964 roku. Pochowany został na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.
Kontynuator
Po śmierci ks. Rękasa sekretarzem Apostolstwa Chorych i redaktorem miesięcznika został ks. Jan Szurlej (1914-1982) – kapłan pochodzący także z archidiecezji lwowskiej. W 1946 roku wraz z ks. Rękasem przybył do Katowic, gdzie ujawnił się jego charyzmat służenia ludziom chorym. Z jego inicjatywy wspomnienie Matki Bożej Uzdrowienia Chorych, obchodzone 6 lipca, ustanowiono świętem patronalnym Apostolstwa Chorych w Polsce. W tym dniu, każdego roku, chorzy całej Polski wraz ze swoimi opiekunami i duszpasterzami gromadzą się na Ogólnopolskiej Pielgrzymce Chorych i Niepełnosprawnych na Jasnej Górze.
Ksiądz Szurlej był wykładowcą teologii moralnej w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Był też cenionym rekolekcjonistą oraz kapelanem więźniarek z Ravensbrück. Zmarł 30 grudnia 1982 roku w drodze do katowickiej katedry, gdzie miał odprawić Mszę świętą. Zgodnie z wolą rodziny został pochowany w Kłodzku.
Dalszy rozwój wspólnoty
W latach 1982-1986 Apostolstwo Chorych prowadził ks. Henryk Sobczyk (1942-1986), kapłan diecezji katowickiej, były ojciec duchowny kleryków Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego. Duchowość wspólnoty szerzył w diecezjach i seminariach duchownych całej Polski. Jego marzeniem było stworzenie specjalnego domu rekolekcyjnego dla chorych. Jako sekretarz Apostolstwa Chorych zasłynął z bardzo obszernej korespondencji z osobami chorymi, którą rzetelnie prowadził i archiwizował. Miał wiele planów związanych z dalszym rozwojem Apostolstwa Chorych. Zmarł nagle 5 października 1986 roku.
Po jego śmierci sekretarzem Apostolstwa Chorych mianowany został ks. Czesław Podleski (1934-2009), proboszcz parafii św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach. Oprócz zwykłej posługi sekretarza, ks. Czesław, nawiązując do działalności ks. Rękasa, duszpasterzował aktywnie wśród chorych poprzez audycje radiowe. Wielkim powodzeniem wśród słuchaczy cieszyła się audycja „Gdzie miłość wzajemna”, redagowana wspólnie z redaktor Agatą Wojterzanką w Polskim Radiu Katowice oraz Msze święte radiowe z jego homiliami, transmitowane przez I Program Polskiego Radia z Bazyliki Krzyża Świętego w Warszawie. Ksiądz Czesław sporo czasu poświęcał na osobiste kontakty z chorymi. Organizował dla nich pielgrzymki w kraju i poza jego granicami, prowadził rekolekcje w domach rekolekcyjnych diecezji katowickiej ale także na zaproszenie innych diecezji. Często odwiedzał chorych w domach z posługą sakramentalną i odprawiał Msze święte przy ich łóżkach. Przez wiele lat pełnił także funkcję kapelana w katowickim hospicjum domowym. Po jego przejściu na emeryturę biskupi powierzyli funkcję sekretarza Apostolstwa Chorych ks. Stanisławowi Michałowskiemu, który pełnił ją do 2011 roku. Obecnie krajowym duszpasterzem i dyrektorem Apostolstwa Chorych jest ks. Wojciech Bartoszek.
Zobacz całą zawartość numeru ►
