O sądzie sędziów
Z Księgi Psalmów. Bóg jest jedynym i największym Sędzią. Proszę o otwarcie Pisma świętego na Psalmie 82.
zdjęcie: canstockphoto.pl
2021-04-06
Psalm 82 przyciąga uwagę antycznych i współczesnych badaczy oraz prowokuje do refleksji uważnych czytelników. Wszystko to za sprawą dwóch wersów, w których znalazło się odniesienie do bogów (wersy 1b oraz 6). Pobieżna lektura tego utworu może sugerować, że oprócz Boga Jahwe istnieją jeszcze inni bogowie. Tymczasem tego rodzaju lektura byłaby sprzeczna z całościowym spojrzeniem na Biblię. I gdyby sami Żydzi (pierwsi depozytariusze Psałterza) dostrzegali w tym psalmie powrót do politeizmu z pewnością nie zamieściliby go pośród świętych ksiąg. Psalm 82 wymaga zatem precyzyjnej lektury.
Otrzymał on formę mowy prorockiej, zbudowanej na bazie przewodu sądowego. Prorok-psalmista wypowiada się w kwestiach niesprawiedliwych sędziów lub zwierzchników narodu wybranego. W utworze wyróżniamy: wprowadzenie (wers 1); reprymendę (wersy 2-4); ocenę aktualnej sytuacji (wers 5); orzeczenie sądowe (wersy 6-7) oraz końcową prośbę skierowaną do Boga (wers 8).
Autor natchniony wprowadza czytelnika w zgromadzenie, które w dosłownym przekładzie z języka hebrajskiego oznacza „zgromadzenie bogów” (wers 1). W nazwie tej można dostrzec całą społeczność Izraela, która w Księdze Liczb 27, 17; 31, 16 oraz w Księdze Jozuego 22, 16 została nazwana „zgromadzeniem Jahwe” („społecznością Pana”). Jahwe – jak mądry i dobrze znający sytuację sędzia – powstaje w tym zgromadzeniu, aby przeprowadzić rozprawę sądową. Obraz ten zamieścił w swojej księdze również prorok Izajasz (zob. Iz 3, 13-15). Sąd ma objąć istoty Boże, które w hebrajskim oryginale otrzymały miano „bogów”. To prawdopodobnie określenie sędziów lub zwierzchników Izraela, którzy w imieniu Boga sprawowali władzę w narodzie (zob. Ps 58, 2).
Zostali oni upomniani, aby sprawiedliwie korzystali z powierzonej im władzy sądowniczej (wersy 2-4). Warto przyjrzeć się tej reprymendzie. Najpierw zawiera ona pytanie, będące formą oburzenia na zaistniałą niesprawiedliwość (wers 2), a dopiero w następnych wersach (3-4) znalazło się pouczenie. Dotyczy ono poszanowania praw najsłabszych (ubogich, sierot, uciśnionych), którzy sami nie potrafią obronić siebie i nie dysponują odpowiednimi środkami materialnymi, aby dokonał tego ktoś w ich imieniu. Wersy te stanowią wykładnię dla ludzi sprawujących władzę sądowniczą lub podejmujących różnego rodzaju decyzje. Statut społeczny osób, wobec których mają podjąć rozważne rozstrzygnięcia, nie może w żaden sposób wpływać na ich orzeczenia.
Wers 5, to jak głos eksperta, któremu zlecono zadanie oceny aktualnej kondycji „bogów”, czyli sędziów i zwierzchników. Opinia wypadła bardzo źle – nie zrozumieli oni słów i znaczenia otrzymanej reprymendy. Dalej postępują niesprawiedliwie, co zostało określone jako „błąkanie się w ciemnościach”. Tego rodzaju działanie powoduje „zachwianie ziemią”. Niesprawiedliwość jest zawsze wstrząsem lub nawet trzęsieniem.
Wobec braku poprawy następuje ogłoszenie wyroku (wersy 6-7). Pomimo wyniesienia jakim zostali obdarzeni zwierzchnicy Izraela („jesteście bogami”; „jesteście synami Najwyższego”), zostaną pozbawieni swojej godności. Przyczyną tego są niesprawiedliwe decyzje, które podejmowali. Pomrą bez chwały, a śmierć ich będzie odczytywana jako upadek. Wyrok ten potwierdza, że w treści słowa „bogowie” (wers 1 i 6) nie należy doszukiwać się innych bogów, którzy wraz z Jahwe mogliby władać światem. Bóg jest nieśmiertelny, a „bogowie” z Psalmu 82 umrą w niesławie.
Zamykający psalm wers 8, to prośba skierowana do Boga. Psalmista zwraca się do Niego już nie tylko z prośbą o sąd nad sędziami Izraela, ale o trybunał nad całą ziemią i wszystkimi zamieszkującymi ją narodami. To odniesienie do czasów przyszłych i wydarzeń eschatologicznych, kiedy Bóg dokona powszechnego sądu nad całym światem i poszczególnym człowiekiem, który pojawił się w historii planety Ziemia. Karty Nowego Testamentu intensywniej zarysowują to wydarzenie.
Psalm 82 podkreśla potrzebę i wartość cnoty sprawiedliwości u osób, którym powierzono władzę nad ludźmi, a szczególnie władzę sądowniczą. Będąc zwierzchnikiem lub sędzią, samemu jest się pod zwierzchnictwem Boga, który równocześnie jest Najwyższym Sędzią. Bóg powierzając człowiekowi godność sędziowską, powierza sędziemu ludzi, którzy mają prawo oczekiwać sprawiedliwych rozstrzygnięć. Utwór ten, a zwłaszcza jego wersy 6-7 przypominają, że sędzią się bywa, a człowiekiem się jest. I jak każdy człowiek, także sędzia, będzie musiał zdać sprawę ze swojego życia.
Warto jeszcze dodać, że słowami wersu 6 posłużył się Jezus, by odeprzeć zarzut Żydów, którzy oskarżali Go o bluźnierstwo (zob. Ewangelia według św. Jana 10, 34-36).
Zobacz całą zawartość numeru ►
