Dieta z sercem podana
Specjalna dieta dla seniora? Może suplementacja? Ile tej wody? – podpowiada Katarzyna Stankow, kliniczny dietetyk onkologiczny, doradca żywieniowy, członek Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego Dzieci.
zdjęcie: pixabay.com
2025-02-04
Katarzyna Widera-Podsiadło: – Czy wchodząc w tzw. wiek senioralny, powinniśmy pomyśleć o zmianie talerza, czyli jakoś diametralnie zmienić dietę, a może jedynie zadbać o pewne najistotniejsze dodatki?
Katarzyna Stankow: – Mimo że talerz seniora nie różni się znacząco od talerza osoby w innym wieku, to jednak trzeba zwrócić uwagę na pewne elementy związane po prostu ze starzeniem się organizmu. Przede wszystkim u seniorów może wystąpić utrata uzębienia i problemy w amie ustnej, dlatego najlepiej wprowadzać takie pokarmy, które będą łatwe do gryzienia, będą miękkie, bez ostrej, twardej skórki. Niech więc w koszyku z zakupami znajdzie się miękkie pieczywo, warzywa, które potrzemy na drobnej tarce na surówkę, tak ważne zwłaszcza teraz w okresie zimowym.
– Jakie warzywa są najlepsze?
– Marchewka, seler korzeniowy, kiszone ogórki, kiszona kapusta, buraki. Kiedy na wiosnę pojawi się fasolka szparagowa, czy brokuły, to również, tyle że przygotowane na parze.
– Jakie inne problemy mogą dotyczyć osób starszych, jeśli chodzi o dietę?
– Nie chciałabym używać słowa „problem”, ale raczej sformułowania „zmiany w procesach trawiennych”, które występują wraz z wiekiem. To może być np. zmniejszone wytwarzanie śliny. Niestety taka suchość w jamie ustnej przyczynia się do tego, że seniorzy inaczej odczuwają smaki, muszą bardziej doprawiać swoje potrawy. Dlatego zwróciłabym uwagę na sól, bo jest ona głównym źródłem sodu w naszej diecie, a ponieważ seniorzy bardzo często cierpią na różne dolegliwości kardiologiczne, między innymi na nadciśnienie tętnicze, więc część soli zamieniłabym na zioła. Najlepiej na jakieś zioła łagodne np. koperek, natka pietruszki, oregano, zioła prowansalskie, jakie kto lubi.
– Co w sytuacji zgagi często nękającej osoby starsze lub innych problemów żołądkowych?
– Osoby starsze często przyjmują inhibitory pompy protonowej – leki, które niestety powodują zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego, a to niestety wpływa na gorsze trawienie pokarmów. Dlatego mogą pojawić się zaparcia. W takiej sytuacji trzeba zwrócić baczną uwagę na picie. To oczywiście nie jest takie proste, ponieważ wraz z wiekiem zmniejsza się pragnienie. Osoby starsze nie mają potrzeby picia, dlatego nie sięgają po nie, a wręcz zapominają, by nawodnić organizm. Możemy więc przygotować pięć szklanek płynu, które w ciągu dnia powinny zostać opróżnione. Przypomnę tylko, że dla seniora zalecana ilość wypijanych płynów to około dwa litry, które powinniśmy pić nie tylko wtedy, kiedy odczuwamy pragnienie, ale małymi łykami przez cały dzień.
– Poza warzywami i owocami, jaka jest najlepsza dieta dla seniora?
– Dieta łatwostrawna, ponieważ jest to taki rodzaj diety, która odciąża przewód pokarmowy, czyli jest łatwiejsze i szybsze trawienie. Oczywiście nie tylko produkty są istotne np. by były bez skórki, drobno pokrojone, czy wręcz rozdrobnione, ale również sposób ich przygotowania, czy np. na parze, duszone w niewielkiej ilości wody, pieczone w rękawie piekarniczym w piekarniku. Jeżeli chodzi o składniki diety, to jak wspomniałam wcześniej, ten talerz zdrowia nie różni się jakoś znacząco od diety innych osób.
– Ale również choroby mają wpływ na to co jemy.
– Tak, sposób przygotowania i sam skład talerza musi być dostosowany do danej choroby, czy jakichś problemów zdrowotnych. Większość osób dobrze toleruje wspomniane warzywa, które mogą być surowe albo al dente, a najlepiej na parze, ponieważ wtedy mamy najmniejszą stratę witamin. Warzywa są też istotne, bo będą łagodziły problem zaparć, zawierają błonnik, który jest niezbędny do właściwej pracy jelit. Poza tym są to produkty, które mocno sycą, a są niskokaloryczne. Warto pamiętać, że seniorzy potrzebują mniej kalorii, ponieważ na ogół są mniej aktywni.
– Omijamy temat owoców?
– Nie, owoce to bardzo wartościowe produkty i warto je mieć w diecie. Trzeba jednak pamiętać, że proporcje między warzywami a owocami nie powinny być zaburzone, to znaczy zawsze jemy więcej warzyw niż owoców. Pamiętajmy, że owoce to również źródło cukru – fruktozy i glukozy.
– A co z produktami zbożowymi? Często mówimy o ich zaletach.
– Jeśli osoba starsza nie ma problemu z ich trawieniem, czy gryzieniem, to oczywiście może wybierać pełnoziarniste pieczywo. Jeżeli te problemy się pojawiają, to lepiej wybierać pieczywo pszenno-żytnie, bo ono jest łatwiej trawione i z reguły nie ma w nim pestek, a więc jest też łatwiejsze do pogryzienia. W diecie seniora świetnie sprawdzą się drobne kasze, ryż, czy drobne makarony, które można podawać do zupy, z jakimiś sosami albo na słodko np. z białym serem. Wspomnę w tym miejscu także o białku, ponieważ wraz z wiekiem niestety zmniejsza się masa mięśniowa organizmu, a zwiększa się tkanka tłuszczowa i bardzo nam zależy na tym, żeby jak najwolniej tracić tę masę mięśniową. Stąd bardzo istotne jest białko, dlatego w diecie proponowałabym seniorom, aby włączyli chude mięso z kurczaka, indyka, ewentualnie jakąś polędwiczkę wieprzową albo chudy schab. Bogatym źródłem białka są produkty fermentowane, czyli jogurty, kefiry, świetnie sprawdzą się białe sery, serki ziarniste. Należy jednak uważać na mleko, ponieważ wraz z wiekiem zmniejsza się w naszym organizmie ilość enzymów, które trawią mleko, tzw. laktazy. Dlatego ze strony przewodu pokarmowego mogą pojawić się problemy takie jak: wzdęcia, biegunki, odbijania. Warto więc mleko zamienić na produkty fermentowane. One mają jeszcze jeden bardzo ważny składnik, który w diecie seniora jest istotny, mianowicie wapń. Wapń jest składnikiem, który buduje kości, a w wieku starszym osoby są już narażone na osteoporozę, więc żeby te kości wzmacniać, trzeba w diecie pamiętać o produktach bogatych w wapń.
– Co z suplementacją witamin?
– Dieta osoby starszej często bywa dietą niedoborową, to znaczy brakuje w niej witamin czy składników mineralnych i dlatego warto się zastanowić, jakie można wprowadzić suplementy. Uważam, że niezależnie od chorób współtowarzyszących senior powinien pamiętać o witaminie D. To jest dla nas najbardziej istotna witamina, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Jeśli natomiast chodzi o pozostałe suplementy, radzę każdorazowo konsultować się z lekarzem, z uwagi na to, że seniorzy zwykle przyjmują wiele różnych leków.
– Dziękuję za rozmowę.
Zobacz całą zawartość numeru ►
